Venera Layihəsi

Venera Layihəsi (The Venus Project) - Jak Freskonun gələcəklə bağlı planlarını reallaşdırmaq məqsədiylə qurduğu təşkilatdır. İnternet sayt vasitəsilə yayımladığı video və sənədli filmlərlə cəmiyyəti inkişaf etdirmək və daha irəli daşımaq məqsədi üçün çalışan, qaynaq-əsaslı iqtisadiyyata keçməyi, yenilənə bilər şəhərlərin texnoloji baxımdan yenidənqurulmasını, enerji effektivliyini artırmağı, təbii qaynaq idarəetməsini və inkişaf etmiş avtomatlaşdırılma əhəmiyyətini cəmiyyətə təmin edəcəyi faydaya yönləndirən layihədir. Bu təşkilatın təməli Jak Fresko və Roksana Midouz tərəfindən 1995-ci ildə qoyulmuşdur. Layihənin adı olan Venera, Floridada, Okeechobee gölü yaxınlığında yerləşən, 85.000 m2 sahəyə sahib olan bir araşdırma mərkəzinin adından qaynaqlanır.

Günəş enerjisi ilə işləyəcək texnologiyalar

Venera layihəsi yoxsulluğun, qıtlığın, cəmiyyətdəki hər növ problemin, cinayətlərin və müharibələrin səbəbinin, müasir cəmiyyətin xeyrinə olan texnoloji inkişafları şüurlu şəkildə yavaşladan mənfəət və rəqabət əsaslı iqtisadi sistem olduğunu hesab edir. Jak Fresko, qazanc məqsədi güdən iqtisadi sistem tərəfindən texnologiyanın inkişafında şüürlu şəkildə yaradılan yavaşlamanın "mənfəət"dən xilas edildiyində daha çox insan üçün daha çox qaynaq bolluğu və buna bağlı olaraq daha çox məhsul təmin edəcəyi, həmçinin qıtlıq, yoxsulluq və aclığı aradan qaldıracağı nəzəriyyəsini inkişaf etdirir. Bu yeni kəşf edilmiş iqtisadi model insanların eqoizm, rüşvət və acgözlüyə olan meylini aradan qaldıracaq və bir-birlərinə güvənmə meylini aşılayacaqdır. Fresko hesab edir ki, pula əsaslanan iqtisadi sistem və onun nəticəsində ortaya çıxan əmək fəaliyyəti və rəqabət kimi proseslər insanları həqiqi imkanlarını ortaya qoymaqdan saxlayaraq cəmiyyəti geriyə aparır.

Fresko, insanların daha uzun, sağlam və mənalı bir həyat keçirmələrinin artıq mümkün ola biləcəyinə inanaraq irəli sürdüyü düşüncələrin cəmiyyətdəki insanların böyük əksəriyyəti üçün ən üst səviyyədə fayda təmin edəcək fikirlər olduğunu deyir. O, bütün dünya insanlarının və təşkilatların birləşərək cəmi 20 ilə yeni, daha təmiz və daha inkişaf etmiş dünya qura biləcəklərini iddia edir. Layihəyə görə insanların həqiqi sivilizasiya qura bilmələri, üçün siyasi fikirlərinin və məqsədlərinin yox edilməsi gərəklidir. Fresko, insanlığı nə siyasət, nə dinin xilas edə biləcəyini deyir. Fikirlərinə görə, insanlıq və onun inkişaf etməsi üçün lazımlı olan yalnız elm və texnologiyadır.

Yeni şəhər modeli

Freskonun bu fikirləri Böyük Depressiya illərində formalaşmışdı. Fresko dünyadakı, Böyük Depressiya böhranına oxşar olan, onun qədər də sərt olmayan mövcud iqtisadi vəziyyətin insanları azad bazar iqtisadiyyatı və kapitalizmdən uzaqlaşdıraraq, onların pula əsaslanan iqtisadi sistemə olan etibarlarını yıxacağına inanır. Venera layihəsinin əsas məqsədi, mövcud pul əsaslı iqtisadi sistemin, qaynaq əsaslı iqtisadi sistem vasitəsilə aradan qaldırılmasıdır.


Jak Fresko (d. 13 mart, 1916) 14 yaşında olarkən məktəblərin təhsil sisteminin yararsız olduğunu düşünüb, məktəblə vidalaşmışdır. O vaxtdan bəri evində qurduğu laboratoriyalar sayəsində öz özünü inkişaf etdirmişdir. Sənaye mühəndisi, ixtiraçı, yazıçı və futuristdir. Hal-hazırda 97 yaşı var.

Sayt: thevenusproject.com

daha ətraflı...

Şimpanzelər də "orta yaş böhranı" keçirir

İri meymunları araşdıran bir beynəlxalq tədqiqatçı qrup, bu heyvanların özlərini cavanlıqda çox xoşbəxt hiss etdiyini, orta yaşda isə bu hissin azaldığını və yaşlılıqda yenə artdığını aydınlaşdırdı.

Bu heyvanlarla ən az iki il işləmiş olan baxıcılar, könüllülər və tədqiqatçılardan qısa bir anketi doldurmaları xahiş edildi. İnsanlarda xoşbəxtlik dərəcəsini ölçmək üçün nəzərdə tutulan bu anket primatlara uyğunlaşdırıldı.

Tədqiqat qrupunun başçısı psixoloq prof. Aleksandr Weiss insanlar, şimpanzelər və oranqutanlar arasındakı oxşarlıqların genetikanın və fiziologiyanın sərhədlərini keçdiyini anladıqlarını bildirdi. Məsələn, iri meymunlar da insanlarınkına oxşar sosial təzyiqlər və stress faktorları ilə qarşı-qarşıya qalırlar. Prof. Weiss deyir:

"Təbii ki orta yaşa gələn şimpanzelər birdən-birə qıpqırmızı bir idman avtomobili istəmir. Amma başqa şeylər istəyirlər, məsələn, daha çox dişiylə cütləşmək."

Warwick Universitetindən olan iqtisadiyyat prof. Andrew Oswald da bu işə insanlarda xoşbəxtlik hissini 20 ildir araşdırdıqdan sonra qatıldığını açıqladı:

"Oranqutan və şimpanzeləri gözdən keçirmək istəməyimizə səbəblərdən biri, insanlarda təhsil, gəlir və evlilik kimi faktorları təhvil verdikdən sonra belə U əyrisinin eynilə qalması idi."

Prof. Oswald, meymunlarda da eyni vəziyyətlə qarşılaşdıqlarını deyir. Oswald'a görə bu nəticə orta yaş böhranının həqiqi olduğunu və bioloji baxımdan ən yaxın qohumlarımızda da müşahidə edilə bildiyini göstərir. Bu da böhranın bioloji və fizioloji faktorlarla açıqlana biləcəyini qarşımıza qoyur.

Psixoloq prof. Weiss indi cədvəlin qalan hissəsini ortaya çıxarmaq üçün təkamül prosesinə baxmaq lazım olduğunu hesab edir. Weiss son olaraq bunları dedi:

"Təkamül tariximizə daha yaxından baxmalı, şimpanzelər, oranqutanlar və digər meymun növləri ilə bölüşdüyümüz əcdadlarımızı yaxşıca araşdırmalıyıq."

Qaynaq: DailyMail

daha ətraflı...

Yüz ildən sonra Mars ikinci Yer olacaq

Dünyaca məşhur planetoloq və astrobioloq Chris Mckay, NASA-nın Marsın terraform (bir planetin həyat üçün əlverişli hala gətirilməsi) işlərinə 2016-ci ildə başlaya biləcəyi xəbərini açıqladı.

NASA Ames Tədqiqat Mərkəzi müdiri prof. Chris McKay NASA-nın rəsmi internet saytından, Marsda terraform işlərinə 2016-ci ildə başlanacağı xəbərini bütün dünyaya yaydı. Chris McKay hesab edir ki, terraform işləri üçün hətta gecikiblər. Space.com'a açıqlama verən McKay bunları dedi: 

"Artıq bilirik ki Marsda həyat yoxdur, amma bu heç vaxt olmayacağı mənasını vermir. Edəcəyimiz terraform müdaxilələri ilə qarşımızdaki 100 il ərzində Marsı həyat üçün əlverişli planet halına gətirə bilərik. Bunu yerinə yetirə biləcək yetərli texnologiyaya da sahibik. Əslində bu layihəni daha əvvəllər başlamaq lazım idi, hətta gecikmişik."

Həmçinin McKay, Mars planetini həyat üçün uyğun bir mühit vəziyyətinə gətirmək üçün milyardlarla dollar xərclənməsi lazım olacağını da bildirdi.

Qırmızı planeti terraform etmək bir o qədər də asan görünmür. Marsın diametri, Yerin demək olar ki yarısı qədərdir. Planetin Yerlə müqayisədə daha kiçik olması terraform mütəxəssislərini ən çox düşündürən maneədir. Bu səbəbdən ki, planet nə qədər terraform edilirsə edilsin, Marsın cazibə qüvvəsi Yerlə müqayisədə daha zəif olduğundan atmosfer də daim incə olacaq. Planetin dəmir nüvəsinin donmuş halda olması da bir digər problemdir. Yerin ərimiş vəziyyətdə olan nüvəsi Yer ətrafında maqnitosferanın meydana gəlməsinə səbəb olur. Beləcə maqnitosfera Yeri təhlükəli Günəş qasırğalarından qoruyaraq canlıların yaşamağı üçün lazımlı şəraiti təmin edə bilir. Lakin McKay, Marsda maqnitosferanın olmamasının o qədər də böyük problem olacağını düşünmədiyini bildirir. Çünki Günəşdən yayılan zərərli UV (ultrabənövşəyi şüalar) şüalarının böyük bir hissəsinin Yer və Venera tərəfindən, qalan UV miqdarının da Yupiter tərəfindən udulacağı hesab edilir. Xüsusilə Yupiter maqnitosferasının Mars üzərində böyük bir qoruyucu təsiri olduğuna son illərdə daha da əmin olunur. Bu halda, Qırmızı planetə düşən UV şüalarının miqdarı, Yerə düşən miqdarın 3-də 1-i qədər olacaq.

Terraform mühəndislərini narahat edən bir digər maneə, planetin həddindən artıq soyuq olmasıdır. Planetin mövqeyinin Yerlə müqayisədə Günəşdən daha uzaq olması, temperaturun qütblərdə -110 C-yə qədər, ekvatorda isə -60 C-yə qədər düşməsinə səbəb olur. Bu da planetin səthinin altında yerləşən, donmuş halda olan suyun və karbon qazının atmosferə qarışmasına mane olur. Amma terraform mühəndisləri Qırmızı planeti necə isidəcəklərini bilirlər. İstixana qazları ilə. Karbon qazının miqdarının bu planetdə yüksək olmasının böyük üstünlük olduğunu bildirən McKay, açıqlamasında bunları da qeyd etdi:

"Yerdə hal-hazırda karbon qazı sayəsində planetimizin davamlı istiləşməsinə səbəb oluruq. Eyni şəkildə Marsda da torpaq altındakı karbondioksidi sərbəst buraxa bilsək, planeti sürətli şəkildə istilədə bilərik. Əgər bunu bacarsaq həm planet istilənmiş olar, həm də atmosfer qalınlığını artırmış olarıq. İşin ən çətin və xərcli mərhələsi budur."

Planetin istiləşməsiylə birlikdə torpaq altında var olan, ağıllı kəşfiyyatçı robotlar tərəfindən dəfələrlə təsdiq edilən donmuş halda olan su, maye halına çevrilərək planetdə 4 milyard il əvvəl olduğu kimi çayların axmasına, göllərin meydana gəlməsinə səbəb olacaq. Bu mərhələdə dövrəyə, Yerdən göndəriləcək olan "Spirulin" adı verilən sianobakteriyalar girəcək. Bu bakteriyalar hər növ çətin şərtlər qarşısında dayana bilir. Beynəlxalq Kosmik Stansiyasında edilən təcrübələrdə onsuz da müşahidə edilmişdi. Spirulinalar fotosintez yolu ilə karbondioksidi alıb oksigen istehsal etməyə başlayacaq. Beləcə planetin karbon qazı miqdarı azalacaq, oksigen miqdarı isə artacaq. Spirulinalarla bağlı Space.com'a açıqlama verən McKay belə dedi: 

"Spirulinaların olduqca çətin şərtlərə dayanıqlı olduqlarını müşahidə etdik. Bu mavi-yaşıl yosunların oksigen tənəffüs etməsi bizim üçün problem yaradırdı. Amma bu yaxınlarda başladığımız yeni genetik layihədə Spirulinaların DNT-lərində edəcəyimiz yararlı mutasiyalar sayəsində oksigen tənəffüsü etməyən Spirulinalar əldə etməyi planlaşdırırıq. Beləcə, oksigen tənəffüsü etməyən Spirulinalar planetin oksigen miqdarının azalmasına səbəb olmayacaqlar."

Terraform işlərinin son mərhələsində Yerdən gətiriləcək və əkiləcək Şam kimi arılara ehtiyac duymayan ağaclar və bitkilər sayəsində planetdəki oksigen miqdarı daha yüksək sürətlə artacaq. Şam ağaclarının toxumları zəif küləklərlə uzaqlara çata bilir. Həmçinin Şam ağacları su və azot miqdarının az olduğu yerlərdə də yetişə bilir. Beləcə 100-120 ildən sonra astronavt dəbilqələri olmadan Marsda gəzə biləcəyik. McKay isə mövzu ilə əlaqədar son olaraq bunları dedi:

"Hər nə qədər terraform işləri hələlik xəyal kimi görünsə də, insan bunu edə biləcək lazımlı texnologiyaya və bacarığa malikdir. Bunu, Aya ilk insanı endirdiyimizdə təsdiqləmişdik."

Qaynaq: NASA , Space

daha ətraflı...

"Mars One" layihəsi

Mars One, Marsda yerləşəcək insan koloniyası qurmaq üçün hollandiyalı təşəbbüskar, Bas Lansdorp başçılığında inkişaf etdirilməkdə olan layihədir. 2012-ci il iyun ayında elanı verilən plan bir neçə mərhələdən ibarətdir. 2016-ci ilə qədər bir əlaqə peyki ilə kəşfiyyatçı aparatı və daha sonra 2023-ci ildə daimi yaşayış üçün 4 astronavt göndərmək planlaşdırılır. Daha sonra da hər 2 ildə bir, 4 adamdan ibarət olan qrupların Marsa göndərilməsi layihənin planlarına daxil edilir. Layihə Nobel mükafatı laureatı fizik Gerard't Hooft tərəfindən dəstəklənir. Mars One layihəsi, 2012-ci ilin oktyabr ayında mənfəət məqsədi güdməyən bir vəqf kimi qurulmuşdur.

Mars One layihəsi, ilk baxışda nağıl və ya xəyali ssenari, hətta utopik gələ biləcək bir fikir zənn edilə bilər. Bu fikri reallaşdırmağın, insanoğlunun qaçınılmaz bir məcburiyyəti olduğuna inanan hollandiyalı alimlər necə bir addım atmaları lazım olduğunu düşünüb, həm insanları razı edəcək, həm də həyatlarını bu işə həsr edəcək könüllü namizədlər tapa biləcəkləri bir layihənin təməlini qoydular.

"Qırmızı planet Mars", Günəş sistemində Günəşə ən yaxın olan dördüncü planetdir, Roma mifologiyasındakı müharibə tanrısı olan Marsa həsr edilərək belə adlandırılmışdır. Yüzdə 95-i karbon qazı olan, incə atmosferə sahib olan Marsa, səthindəki dəmir oksid səbəbindən qızılı görünüşə sahib olduğu üçün Qırmızı Planet də deyilir. Radiusu 3.396 km, səthinin sahəsi 144.798.500 km ², Günəşdən uzaqlığı 227.900.000 km, bir gününün müddəti 24 saat 40 dəqiqədir. "Phobos" və "Deimos" adı verilmiş 2 peyki var.

İnsanlığın bir digər planetdə koloniya qurması və yerləşməsi məqsədli Mars One layihəsində iştirak etmək, pay sahibi olmaq və bu fürsəti qaçırmamaq üçün bir çox insanlar, qurumlar, hətta ölkələr dəstək olmağa başladılar. Bütün ciddi və təşkilati dəstəklər real olma, inkişaf etdililə bilmə, hədəflərini genişləndirmə yolunda layihənin olduqca sürətləndirilməsini təmin etdi. Mənfəət məqsədi güdmədiklərini açıqlayan, Mars One layihəsi müəllifi Bas Lansdorp və The Interplanetary Media Group, Yerə geri dönməmək şərti ilə ilk mərhələdə 2 kişi və 2 qadından ibarət olan qrup seçəcəklərini və Marsa göndərəcəklərini bildirdilər. Bundan sonrakı həyatları ərzində hər dəqiqələri davamlı olaraq kameralarla təqib ediləcək və bütün dünya tərəfindən izləniləcək.

Mars One düşərgəsi

Mars One, Marsda ilk insan bazasını qurmağı planlaşdırır. Plana görə, dörd astronavtdan ibarət olan ilk ekipaj Yerlə vidalaşıb Marsa uçacaq, səfər sonunda, 2023-ci ildə isə Marsa enəcək. Hər iki ildən bir bu bazaya göndəriləcək yeni astronavtlarla 2033-ci ildə Mars üzərində yaşayan və işləyən iyirmi adam olacağı hesab edilir. Astronavt seçkiləri prosesi 22 aprel 2013 tarixində başlamışdır. 

Mars One layihəsinin Yol Xəritəsi

2013: bazalardan biri tədris üçün inşa ediləcək.

2014: İlk əlaqə peyki buraxılacaq.

2015: Astronavt seçkiləri prosesi tamamlanacaq. (Dörd nəfərdən ibarət olan altı komanda)

2016: 2,5 ton ağırlığında olan qida vəsaiti daşıma tutumlu, SpaceX - Dragon modulu yanvar ayında hazırlanmağa başlanacaq.

2018: Kəşfiyyatçı aparat baza yerini müəyyənləşdirmək üçün Mars səthində işlərə başlayacaq.

2021: Dragon kapsulası ilə, bir kəşfiyyatçı aparat, iki həyat modulu, iki həyat dəstək modulu və iki dəstək modulu olaraq altı ədəd əlavə modulla birlikdə uçuş edəcək.

2022: Dörd nəfərdən ibarət olan ilk yerləşəcək qrup, "SpaceX Falcon Heavy" raketi ilə yola çıxacaq.

2023: İlk yerləşəcək qrup inkişaf etdirilmiş Dragon kapsulası ilə Marsa eniş edəcək.

2025: Dörd nəfərdən ibarət olan ikinci yerləşəcək olan qrup gələcək.

2033: Koloniya əhalisi sayı 20 nəfərə çatacaq.

İnşa ediləcək Mars One bazası

Mars One layihəsi mütəxəssislər və təşkilatlarla fikir mübadiləsi və texniki-iqtisadi əsaslandırma tədqiqatları apararaq, bu fikrin maliyyə, psixoloji və etik yönlərini müzakirə etdi.

Əgər siz də bu qeyri-adi macəraya qatılmaq və ya ən azı Marsda yaşamağa namizəd olanlar arasında seçim etmək istəyirsinizsə, Mars One layihəsinin internet saytından müraciət edə və ya səsvermədə iştirak edə bilərsiniz.

Sayt: mars-one.com

daha ətraflı...

İnsanda variasiyalar müşahidə edilir?

İnsanlarda indi variasiyaların (təkamülün yaratdığı müxtəlifliklər) yaranmadığını və müşahidə edilmədiyini düşünürsüz? Yanılırsız.

İnsanda da, digər bütün canlılarda olduğu kimi çox geniş genetik variasiya mövcuddur. Bu variasiya, əgər vəhşi təbiətdə yaşasaydıq, bizə ciddi üstünlükləri və ya mənfi cəhətləri təmin edəcəkdi. Bunların seçilməsi və ya uduzması nəticəsində, nəsillərə ötürülən genlərin frekansı dəyişəcəkdi. Beləcə növ fərqliləşəcəkdi. Təkamül də belə baş verir.

Hal-hazırda bu baş verir. Lakin daha yavaş və daha səssiz şəkildə. İnsan, vəhşi təbiətdən özünü təcrid edərək təkamülünü yavaşlatdı, ancaq tamamilə dayandırmadı və yəqin ki heç vaxt da dayandıra bilməyəcək.

Ətrafınıza yaxşı baxın və variasiyaları görməyə çalışın. Nə qədər çox olduğunu, təbiətdə necə fərqli funksiyaları ola biləcəyini və bu səbəbdən təbiətdə düşündüyünüz fərdə hansı üstünlükləri və ya mənfi cəhətləri təmin edə biləcəyini təxmin etməyə çalışın. Beyninizi işlədin.

Yuxarıdaki şəkildə bu variasiyalardan sadəcə birini görürsünüz. Bu, yapışıq-barmaqlılıq (sindaktiliya) vəziyyətidir. Bu nümunə çox aydın olanıdır, bir çox başqa aydın ola bilməyən nümunələr də var: Ətrafınızdakı insanların göz qapaqlarına baxın və fərqliliklərini görməyə çalışın. Qulaqlarına baxın. Çənələrinə və yanaqlarına baxın. Alınlarına və qaşlarına baxın. Qollarına və ayaqlarına baxın. Hara baxırsınız baxın, diqqətli baxdığınızda özünüzü inanılmaz bir müxtəlifliyin içərisində görəcəksiniz. Gördüyünüz müxtəlifliklərin bəziləri insanın gələcək təkamülündə onu üstün mövqeyə daşıya biləcək xüsusiyyətə sahib ola bilər, bəziləri də, təbii ki, təbiət tərəfindən məğlub olunmağa həbs edilə bilər. İnsan üçün yeni şəraitdə faydalı olan hər hansı bir variasiyanın mütləq təkamüllə dəstəklənəcəyini unutmayın. Mövcudluqlarından belə bəzilərimizin xəbərsiz olduğu bu müxtəlifliklər təkamülün xammalıdır.

daha ətraflı...

Uçan ilanlar

Biz elə gəlir ki, uçan ilanlara Hollivud filmlərindən və gecə qarabasmalarından başqa heç bir yerdə rast gələ bilmərik. Amma Cənubi və Cənub-Şərqi Asiyada, havada müəyyən məsafə qət edə bilən ilanlar yaşayır.

Uçma qabiliyyətinə sahib olan bu sürünənlər Chrysopelea paradisi növündən olan ilanlardır. Uçuşdan qabaq onlar ağac budaqlarının sonuna sürünüb oradan latın J hərfini xatırladan formada sallanırlar. Uçuş üçün planlaşdırdıqları istiqaməti seçərək müvafiq tərəfə çevrilirlər. Ardından isə budaqda qalan quyruq hissəsi ilə özlərini havaya ataraq, eynən yerdə olduğu kimi, havada da lazım olan yerə istiqamət təyin edirlər. Bu üsulla uçan ilanlar havada hətta 100 metrə qədər məsafə qət etməyə qadirdirlər.

Uçuş müddətində ilanların dairəvi bədəni inanılmaz dərəcədə düz olur. Uçan ilan havada qabırğalarını düz tutur və qarnını içəriyə doğru çəkir. Beləcə bədəninin altında çökük səth yaradır. Bu transformasiya onun bədənini tam aerodinamik formaya çevirir.

Bu gün bu ilan növü haqda bizə çox az şey məlumdur. Lakin, uçuş mexanizmlərini ov prosesində daha tez hərəkət etmək (bir ağacdan digər ağaca keçmək üçün yerə enib yenidən yuxarıya sürünməkdən daha yaxşı və sərfəli yol, bir ağacdan digər ağaca atdanma, süzmə, daha sonra isə üçma xüsusiyyətini inkişaf etdirməkdir) və ya ovçu canlılardan qaçma prosesində təkmilləşdirdikləri hesab edilir. Buna baxmayaraq havada bir çox uça bilən məməlilərdən, misalçün, uçan dələlərdən daha müvəffəqiyyətlidirlər.

Videonu izləmək üçün daxil olun

Qaynaq: WhyEvolutionIsTrue , nat-geo.ru

daha ətraflı...

Miller-Urey təcrübəsi ilə əlaqədar əsassız iddialar

İddia 1.

Millerin təcrübəsini etibarsız edən əhəmiyyətli hissə, amin turşularının meydana gəldiyi iddia edilən dövrdə atmosferdə amin turşularının hamısını parçalayacaq qədər oksigen olması idi. Millerin gözardı etdiyi bu hәqiqәt, yaşı 3,5 milyard il olaraq hesablanan daşlardakı oksidləşmiş dəmir və uran yığınlarıyla aydın oldu.

Oksigen miqdarının, bu dövrdə təkamülçülərin iddia etdiyindən daha çox olduğunu göstərən başqa tapıntılar da ortaya çıxdı. Tədqiqatlar, o dövrdə Yer səthinə təkamülçülərin təxmin etdiklərindən 10 min qat daha çox ultrabənövşəyi şüa tәsir etdiyini göstərdi. Bu miqdarda ultrabənövşəyi şüaların atmosferdəki su buxarı və karbon 4-oksidi ayıraraq oksigeni yaratması isə qaçınılmaz idi.

Bu vəziyyət, oksigen nəzərə alınmadan aparılmış olan Millər təcrübəsini tamamilə etibarsız edirdi. Əgər təcrübədə oksigen istifadə edilsəydi, metan karbon 4-oksidə və suya, ammiak isə azot və suya çevriləcəkdi. Digər tərəfdən, oksigenin olmadığı bir mühitdə (hələ ozon təbəqəsi mövcud olmağından) ultrabənövşəyi şüalara birbaşa məruz qalacaq olan amin turşularının dərhal parçalanacaqları da aydın idi. Nəticə etibarilə, qədim primitiv Yerdə oksigenin mövcud olması da, olmaması da amin turşuları üçün məhv edici mühit demək idi.

Cavab 1.

• Yerdə həyatın 3,8 milyard il əvvəl başladığı hesab edilir. Əhəmiyyətli olan məsələ, həyat başlamazdan əvvəlki dövrdə atmosferdə kafi miqdarda sərbəst O2 olub-olmadığıdır. Elm dairəsindəki məşhur fikir həyatın meydana gəlməsindən əvvəl atmosferdəki sərbəst O2 nisbətinin 0,1% və ya daha az olduğu istiqamətindədir. Onsuz da 2,5 milyard ildən daha qədim qayalarda tapılan dəmir və uran miqdarlarından da o zamanki atmosferdə sərbəst oksigenin bu miqdarda olduğu aydın olur. Bunların yanında Yer qabığının mantiya təbəqəsində aparılan kimyəvi tədqiqatlar planetin meydana gəldiyi dövrdə atmosferdə oksigen olmadığını göstərir. Həmçinin 2,3 milyard il əvvəlinə qədər atmosferdəki oksigen miqdarının artmadığı da məlumdur. Atmosferdəki oksigen miqdarı, fotosintez edə bilən canlıların təkamülləşməsiylə birlikdə artmağa başlamışdır. Bununla belə, təxminən 2,5 milyard illik bir qədim qayada oksidləşməmiş serium tapılmışdır, bu da yüksək miqdarda oksigendən ibarət olduğu iddia edilən atmosferin şərtlərinə uyğun deyil.

UV (ultrabənövşəyi) şüaların su buxarı və karbondioksidi parçalayaraq oksigen ortaya çıxardığı ilə əlaqədar deyilənlər isə tamamilə həqiqəti əks etdirmir. Primitiv qədim atmosferdə həyatın meydana gəldiyi hesab edilən dövrdə ozon təbəqəsi onsuz da var idi. Ozonda, suda və su buxarında bol miqdarda oksigen atomları mövcud idi. Amma yuxarıda da qeyd edildiyi kimi, sərbəst oksigen olduqca az miqdarda idi. Miller-Urey təcrübəsində yaranan strukturların parçalanmasına səbəb ola biləcək şey sərbəst oksigendir, su buxarı, ozon və ya digər molekulların içindəki oksigen atomları deyil. Oxşar şəkildə, UV şüaların amin turşularını dərhal parçalayacağı iddiası da həqiqi deyil. Bunun bir səbəbi, həyatın ilk olaraq okeanların dərinliklərində geotermal yarıqların ətrafında, yəni UV şüalarından çox uzaqda başlamış olduğu iddiasıdır. Həmçinin, Yer kürəsinə düşən meteoritlərdə olan amin turşuları bu iddianı etibarsız etməyə yetərli olacaq, çünki bu meteoritlər həm kosmosda, həm də atmosferə girdikdən sonra ozon təbəqəsinə gələnə qədərki mərhələdə Günəşdən yayılan UV şüalarına birbaşa məruz qalırlar.

Bunlardan başqa aparılan digər tədqiqatlarda, UV şüalarına birbaşa məruz qalan RNT və DNT molekullarının azotlu əsaslarının, UV şüalarını absorbsiya edərək molekulun ümumi quruluşunun pozulmasına maneə törətdiyi görülmüşdür. Azotlu əsaslar UV şüası altında, müəyyən bir mənada, qurban verilərək ümumi quruluşun qorunmasını təmin edir. Həmçinin sadə üzvi maddələri olan bir mühit UV şüalarına məruz qaldıqda, bəzi kimyəvi bağların qoparaq yeni bağlar meydana gəlməsinə səbəb olduğu və beləcə daha kompleks molekulların meydana gəldiyi müşahidə edilmişdir.


İddia 2.

Amin turşularının, təcrid edilmədən bu kimyəvi maddələrlə eyni mühitdə buraxılmaları vəziyyətində isə, bunlarla kimyəvi reaksiyaya girib parçalanmaları və fərqli mürəkkəb maddələrə çevrilmələri qaçınılmaz idi.

Həmçinin təcrübə nəticəsində ortaya bol miqdarda sağ-əlli amin turşusu çıxmışdı. Bu amin turşularının varlığı, təkamülü öz məntiqi daxilində belə çürüdürdü. Çünki sağ-əlli amin turşuları, canlı quruluşunda istifadə edilə bilməyən amin turşuları idi. Nəticə etibarilə, Millerin təcrübəsindəki amin turşularının meydana gəldiyi mühit canlılıq üçün əlverişli deyildi, əksinə meydana gələcək molekulları parçalayıcı və yandırıcı turşu məhlulu xüsusiyyətində idi.

Cavab 2.

• Miller-Urey təcrübəsində meydana gələn amin turşularının çoxu deyildiyi kimi sağ-əlli deyildi. Stanley Miller, bir reportajda təcrübə nəticəsində əldə edilən sağ-əlli (D amin turşusu) və sol-əlli (L amin turşusu) amin turşularının saylarının bərabər olduğunu açıqlamışdı. Canlılardakı zülalların böyük bir hissəsi L amin turşularından meydana gəlir. D amin turşuları bakteriyların hüceyrə divarlarında tapılır, həm də bol miqdarda. Həmçinin, Yerə düşən meteoritlərdə L amin turşularının D amin turşuları ilə müqayisədə daha çox olduğu müşahidə edilmişdir. Bununla belə, yaranan mühitin dağıdıcı olduğu iddiası da həqiqi deyil. Onsuz da bunu dəstəkləyən və ya izah edən hər hansı bir elmi qaynaq yoxdur, yəni iddia tamamilə uydurmadır.

Görüldüyü kimi, ortaya atılan iddialar tamamilə əsassız və elmdən kənardır. Miller-Urey təcrübəsi vasitəsilə Təkamül Nəzəriyyəsinə hücum etmək istəyirlər, amma insanlara həqiqətləri deyil, arzuladığı şeyləri izah edir və insanları bunlara inandırmağa çalışırlar. Ən əsası, insanları aldadırlar. Bunları şüurlu şəkildə etdikləri üçün iddiaları sadəcə saxtakarlıq adlandırılmalıdır.

Qaynaqlar: ScientificAmerican , OxfordJournals

1. Chang, S. 1994. The planetary setting of prebiotic evolution. In S. Bengston, et. Early Lifə on Earth. Nobel Symposium nömrə. 84. Kolumbiya University Press, New York. p. 10-23.
2. Orgel, L. E., 1998. The origin of lifə - how long did itələ taxa? Origins of Lifə and the Evolution of the Biosphere 28: 91-96.
3. Copley, J. 2001. The Story of O. Nature 410:862-864.
4. Turner, G. 1981. The development of the atmosphere. In: The Evolving Earth, et. L. R. M. Cocks. London: British Museum, 121-136.
5. Kump, L. R., J. F. Kasting, M. E. Barley. 2001. Rise of atmospheric oxygen and the "upside-down" Archean mantle. Geochemistry, Geophysics, Geosystems -G3, 2, Paper number 2000GC000114.
6. Rye, R., and H. D. Holland. 1998. Paleosols and the evolution of atmospheric osygen: a critical review. American Journal of Science 298:621-672.
7. Murakami, T., Utsinomiya, S., Imazu, Y. and Prasad, N. (2001). "Direct evidən tərəfindən of late Archean to early Proterozoic anoxic atmosphere from a product of 2.5 Ga old weathering." Earth Planet. Sci. Lett., 184(2): 523-528.
8. Mulkidjanian, A. Y., D. A. Cherepanov and M. Y. Galperin. 2003. Survival of the fittest before the beginning of lifə: selection of the first oligonucleotideliyə polymers by UV light. BMC Evolutionary Biology 3:12.
9. Mullen, Leslie. 2003. Shining light on life's origin.
10. Bernstein, M. P., S. A. Sandford, L. J. Allamandola, J. S. Gillette, S. J. Clemett and R. N. Pərdəyə. 1999. UV irradiation of polycyclic aromatic hydrocarbons en ices: Production of alcohols, quinones, and ethers. Science 283: 1135-1138. Ayrıca baxın: Ehrenfreund, P., 1999. Molecules on a space odyssey. Science 283: 1123-1124.
11. Cooper, G. et/ət al/götür. 2001. Carbonaceous meteorites as a source of sugar-related organic compounds for the early Earth. Nature 414: 879-883. Ayrıca baxın: Sephton, M. A., 2001. Life's sweet beginnings? Nature 414: 857-858.
12. Max P. Berstein, Scott A. Sandford, Luis J. Allamandola, " Life's fara-Flung Raw Materials"Scientific American, İyul 1999, 281:42-49.

daha ətraflı...