Qara dəliyin içərisində yaşayırıq?

"Böyük partlayışdan" əvvəl reallığın necə olduğunu, onun necə formalaşdığını və niyə Kainatımızı yaratmaq üçün baş verdiyini heç vaxt anlamayacağıq.

Michael Finkel

Saatları geri çəkək. İnsanın ortaya çıxmasından, Yerin meydana gəlməsindən, Günəşin alışmasından, qalaktikaların doğulmasından, işığın saçmasından əvvəl "böyük partlayış" oldu. Bu, 13,8 milyard il əvvəl baş verdi.

Bəs bundan əvvəl nə var idi? Bir çox fiziklər "bundan əvvəlinin" mövcud olmadığını deyir. Daha əvvəl mövcud olan hər şeyin elm dairəsində olmadığını düşünərək, zamanın "böyük partlayış" anında başladığını iddia edirlər. "Böyük partlayışdan" əvvəl reallığın necə olduğunu, onun necə formalaşdığını və niyə Kainatımızı yaratmaq üçün baş verdiyini heç vaxt anlamayacağıq. Belə təsəvvürlər insan ağlının sərhədindən kənardır.

Yalnız məhdudiyyətlərə yad olan bəzi alimlər razı deyillər. Bu alimlər "böyük partlayış" anından əvvəl doğulmağa hazır olan kainatın bütün kütlə və enerjisinin sərhədləri olan və inanılmaz bir qıxmığa sıxıldığı haqda nəzəriyyələr hazırlayırlar. Bunu yeni kainatın toxumu adlandıraq.

Onlar hesab edir ki, bu toxum təsəvvür edilə bilinməyəcək qədər, bəlkə də, insanın müşahidə edə bildiyi istənilən zərrəcikdən trilyonlar dəfə kiçik idi. Və bu zərrəcik bütün digər hissəciklərin meydana gəlməsinə təkan vermişdi. Hələ qalaktikalar, Günəş sistemi, planetlər və insanlardan bəhs etmirik.

Əgər həqiqətən də hər hansı bir şeyi "Tanrı zərrəciyi" adlandırmaq istəyirsinizsə, bu toxum belə bir adlandırma üçün idealdır.

Bəs bu toxum haradan çıxdı? Bir ideyanı New Haven Universitetində işləyən Nikodem Poplawski bir neçə il əvvəl irəli sürdü. İdeya bundan ibarətdir ki, bizim Kainatın toxumu ilkin sobada - qara dəlikdə hazırlanmışdı.

Multikainatların çoxalması

Daha da irəliyə getməzdən əvvəl bunu bilmək vacibdir: son iyirmi ildə bir çox nəzəri fizik kainatımızın yeganə olmadığı qənaətinə gəlmişdirlər. Biz, hər birisi həqiqi gecə səmasında parıldayan kürə olan, çoxlu kainatlardan ibarət multikainat modeli hazırlamışıq.

Bu kainatların bir-biri ilə əlaqəsinin necə qurulduğu və ya ümumiyyətlə belə bir əlaqənin olub olmadığı mövzusu üzərində az mübahisələr getmir. Lakin bütün bu mübahisələr sırf spekulyativ xarakter daşıyır, həqiqət isə isbatedilməz olaraq qalır. Amma bir cəlbedici ideya var, hansı ki kainat toxumunun bitki toxumuna oxşadığı fikrindən ibarətdir. Bu, əhəmiyyətli dərəcədə vacib materiyanın, qoruyucu qabıq içərisində sıxılmış və gizlənmiş hissəciyidir.

Bununla qara dəliyin içərisində meydana gələnlər dəqiq olaraq izah olunur. Qara dəliklər - nəhəng ulduzların cəsədləridir. Belə bir ulduzun yanacağı tükəndikdə nüvəsi dağılır. Cazibə qüvvəsi hər şeyi inanılmaz və davamlı artan qüvvə ilə çəkir. Temperatur 100 milyard dərəcəyə qalxır. Atomlar parçalanır. Elektronlar hissələrə ayrılır. Ardından bu kütlə daha da sıxılmağa başlayır.

Bu yerdə ulduz qara dəliyə çevrilir. Bu o deməkdir ki, cazibə qüvvəsi hətta işıq şüasının belə ondan yan keçməsinə imkan vermir. Qara dəliyin daxili və xarici üzləri arasındaki sərhəd hadisələr üfüqü adlanır. Alimlər bizim Samanyolu da daxil olmaqla, az qala hər bir qalaktikanın mərkəzində nəhəng qara dəliklər kəşf edirlər. Üstəlik bu qara dəliklər bizim Günəşdən milyonlar dəfə ağırdır.

Dibsiz suallar

Qara dəliyin dibində nələrin baş verdiyini aydınlaşdırmaq üçün Einstein'in nəzəriyyəsini istifadə etsək, sonsuz dərəcədə böyük sıxlığı və çox kiçik ölçüsü olan nöqtəni hesablamaq olar. Belə hipotetik konsepsiya sinqulyarlıq adını daşıyır. Amma təbiətdə sonsuzluqlar adətən mövcud olmur. Burada ziddiyyət, kosmik məkanın böyük hissəsi üçün möhtəşəm tədiyələr təmin edən, amma qara dəliklərin içərisində baş verən inanılmaz qüvvələr və ya kainatın başlanğıcındaki hadisələr qarşısında çürüməyə məcbur olan Einstein'in nəzəriyyələrindən qaynaqlanır.

Professor Poplawski kimi fiziklər hesab edir ki, qara dəliyin içərisindəki materiya sıxıla bilmədikdə həqiqətən də belə vəziyyət alır. Bu "toxum" həddindən artıq kiçikdir, amma milyard ulduzun ağırlığına bərabərdir. Lakin sinqulyarlıqdan fərqli olaraq, o, olduqca realdır.

Poplawski'nin fikrincə, sıxılma prosesi qara dəliklərin fırlandığı səbəbindən dayanmalı olur. Onlar çox sürətli, bəlkə də, işıq sürəti ilə fırlanırlar. Bu dönmə də sıxılmış toxuma öz oxu ətrafında inanılmaz dövr təmin edir. Bu toxum təkcə kiçik və ağır deyil, həm də təhrif edilmiş və sıxdır.

Toxum anidən güclü partlayışla cücərə bilər. Elə bu da "böyük partlayış" adlandırılır. Poplawski isə onu "böyük dəyib qayıtma" adlandırmağa üstünlük verir.

Poplawski'nin dediyinə görə, qara dəlik iki kainat arasındaki keçid, "geri dönüşü olmayan" qapıdır. Bu da o deməkdir ki, əgər Samanyolunun mərkəzindəki qara dəliyə düşsəniz, özünüzü başqa bir kainatda tapmış olarsınız - siz olmasanız belə, kiçik hissəciklərə ayrılmış bədəniniz belə bir səyahəti yerinə yetirə bilər. Bu digər kainat bizimkinin içərisində yerləşmir, sadəcə bu dəliklər birləşdirici halqa, iki ağcaqovaq bitən ortaq kökdür.

Bəs öz kainatımız içərisindəki bizlər necə? Biz, başqa bir, daha qədim kainatın məhsulları ola bilərik. Gəlin onu ana kainat adlandıraq. Ana kainatın qara dəlik içərisində əkdiyi toxum 13,8 milyard il əvvəl "böyük dəyib qayıtma" törədə bilərdi. O vaxtdan bəri kainatımızın sürətlə genişləndiyinə baxmayaraq, biz, hələ də qara dəliyin hadisələr üfüqünün ardında gizlənmiş ola bilərik.

Orijinal məqalə buradadır

Həmçinin oxuyun:

Qara dəliyin içində ola bilərik
Əlvida Big Bang, xoş gəldin Qara Dəlik?
Kainatımız genişlənmir?

daha ətraflı...

Zaman səyahətçisi internetdə axtarılır

Alimlər zamanla səyahət edə, daha dəqiq - gələcəkdən keçmişə yollana biləcək qonağa aid izlərin axtarışına başlayıblar. Hələlik sübutlara rast gəlinməmişdir, bəs zamanla səyahət nə dərəcədə mümkündür?

"Zənnimcə, gələcəkdən keçmişə səyahət ehtimalı olduqca azdır, amma yenə də var", - Miçiqan Texnoloji Universitetindən olan Robert Nemiroff deyir.

Lakin o və həmkarı Teresa Wilson qəbul edirlər ki, axtarışlarında müəyyən izləri gözdən qaçıra bilərlər.

Artıq bir əsrdən çoxdur ki fantast-yazıçılar zamanla səyahət ideyasına müraciət edirlər. Müəyyən mənada hər birimiz zamanla səyahət edirik, amma yalnız bir istiqamətdə - irəliyə. Einstein'in nisbilik nəzəriyyəsinə əsasən zaman xətti ilə hərəkətin sürəti sayma nöqtəsindən asılı olaraq dəyişə bilər.

Elə isə geriyə, keçmişə doğru hərəkətin vəziyyəti necə olmalıdır? Bir çox fiziklər termodinamikanın ikinci qanununa əsaslanaraq, belə ehtimalı birbaşa rədd edirlər.

İndiki zamanda keçmişə aid gəlmələri axtarmağa bir neçə dəfə cəhd edilib. Belə ki, 2009-cu ildə məşhur britaniyalı fizik Stephen Hawking əyləncə gecəsi təşkil edərək zamanla səyahət edə biləcək hipotetik insanları qonaqlığa dəvət etdi. Təbii ki, heç kim gələsi olmadı.

Nemiroff və Wilson bir qədər fərqli taktika seçdilər. Onlar, baş verməmişdən əvvəl internetdə yayımlanmış hər hansı bir yazıya rast gəlmək üçün internet şəbəkəsini, demək olar ki, başdan sona qədər araşdırdılar. Nümunə olaraq onlar 2012-ci ilin sentyabrında ISON kometinin kəşfi və 2013-cü ilin martında Roma Papası Francis'in seçilməsini götürdülər. Təəssüf ki, Google və Bing kimi tanınmış axtarış sistemləri bəzən tarix qeydlərini səhv yazırlar. Facebook kimi sosial şəbəkələr və bloqlarda da paylaşmalarla əlaqəli tarixlər redaktə edilərək dəyişdirilə bilər.

Alimlər üçün ən etibarlı axtarış vasitəsi Twitter oldu - orada müəlliflər paylaşmanın tarixinə dəyişiklik edə bilmir. Əfsuslar olsun ki, axtarılan hadisələrlə bağlı xəbərlər öz tarixlərindən əvvəl yayımlanmamışdı.

Bundan başqa alimlər zamanla səyahət edə biləcək insanlar üçün 2013-cü ilin avqustunun sonuna qədər #ICanChangeThePast2 və ya #ICannotChangeThePast2 hashtag'lərini istifadə edərək tvitləri yerləşdirməklə bağlı istək paylaşımı yayımladılar. Və elə gözləndiyi kimi sentyabr ayında başladılmış sorğu vaxtında sona çatmadı. Amma zarafatyana cavablar da peyda oldu: "Gələcəyin qanunları sizə zaman sayahəti texnologiyalarının mövcudluğuna dair sübutlar göndərməyimizi qadağan edir, amma əmin olun - biz davamlı olaraq sizi izləyirik. #ICanChangeThePast2".

Nemiroff hələlik zamanla səyahət edə biləcək insanların axtarışında israrlıdır.

"Əgər gələcəkdən olan qonaq bu intervyunu oxusa və mənimlə əlaqə saxlamağa razı olsa, minnətdar olacağam", - Nemiroff əlavə edir.

Həmçinin oxuyun:

Niyə əslində həyat mövcud deyil?
Elmi fantastika: İşıq sürətini keçən kosmik gəmilər
Kvant fenomeni zamanı illüziyalaşdırır

daha ətraflı...

Çoxhüceyrəlilər inkişaf üçün oksigenə ehtiyac duymurdu

Dəniz süngərlərini araşdıran alimlər Yerin ilk çoxhüceyrəli orqanizmlərinin təkamülü üçün oksigenə heç də ehtiyac olmadığını aydınlaşdırdılar. Əldə edilən məlumatlar müasir elmi təsəvvürlərlə ziddiyyət təşkil edir. Tədqiqatla əlaqədar məqalə Proceedings of the National Academy of Sciences jurnalında dərc edildi.

"İlk çoxhüceyrəli canlıların meydana gəlməsi atmosferdə oksigen payının artması ilə üst-üstə düşürdü. Bildiyim qədərilə, bu orqanizmlərin hansı miqdarda oksigenə ehtiyac duyduğunu yoxlamaq heç kimin ağlına gəlməmişdi. Buna görə də biz yoxlamaq qərarına gəldik. Apardığımız tədqiqat göstərdi ki, oksigen çatışmazlığı çoxhüceyrəli həyatın yaranmasına maneə törətməməli idi", - Odense'də yerləşən Cənubi Danimarka Universitetindən olan Daniel Mills deyir.

Mills və həmkarları oksigen miqdarına nəzarət edilə bilən bir akvariumda yaşayan bir neçə dəniz süngərləri (Halichondria panicea) üzərində tədqiqat apardıqdan sonra belə qənaətə gəldilər. Bioloqların fikrincə, müasir dəniz süngərləri Yerin ilk çoxhüceyrəli canlılarının ən yaxın analoqu hesab edilə bilər. Bu da onların əcdadlarının 560-540 milyon il əvvəl hansı şərtlərdə yaşadıqları mövzusunda məlumatlara yiyələnməyə kömək edir.

Alimlər suyun oksigen miqdarını azaldaraq süngərlərin hətta 0,5% oksigen ehtiva edən şərtlərdə belə yaşamağa davam edə bildiyini aydınlaşdırdılar. Bu məlumat qədim çoxhüceyrəli həyatının hətta oksigen yoxluğunda mövcud ola biləcəyini göstərir. Tədqiqatçılar hansı səbəblərdən çoxhüceyrəlilərin təkhüceyrəlilərdən xeyli sonra təkamülləşdiyini anlamaq üçün alternativ izahlar hazırlamalı olduqlarını bildirirlər.

"Görünür ki, bu prosesdə həm də digər ekoloji və təkamül mexanizmləri rol oynayıb. Bəlkə də həyat, təkamülün çoxhüceyrəli canlılığın mövcudluğu üçün zəruri olan hüceyrə mexanizmləri inkişafına xeyli zaman sərf etməsi səbəbindən, uzun müddət mikroblar halında mövcud olub. Yəqin ki, çoxhüceyrəli həyatının kifayət qədər ağır inkişaf etdiyi səbəbindən qədim Yerdə heyvanlar yox idi", - Mills son olaraq qeyd edir.

Həmçinin oxuyun:

Çoxhüceyrəlilərin yeni əcdadı məlum oldu
Üç milyard illik orqanizmlərin genomları oxundu
Həyat su damlalarında yaranmış ola bilər

daha ətraflı...

Bu planetin 1 ili bizim 8,5 saatımıza bərabərdir

Gün ərzində sizin işdə keçirdiyiniz və ya evdə yataraq keçirdiyiniz vaxtın 700 işıq ili uzaqlıqdakı planetin 1 ilinə bərabər olduğunu təsəvvür edin. "Kepler 78b" adlı bu planet öz günəşi (ulduzu) ətrafındakı 1 dövrünü sadəcə 8,5 saatda tamamlayır.

ABŞ-ın Massachusetts Texniki İnstitutundan (MİT) olan alimlər Yer ilə eyni ölçülərdəki bu planetin indiyə qədər kəşf olunmuş ən qısa dövr müddətinə sahib olan planetlərindən biri olduğunu bildirdi. Öz ulduzuna xeyli yaxın olan Kepler 78b yaşayış üçün əlverişli deyil. Səth temperaturu 2760 dərəcə selsidən çoxdur. Planetin öz ulduzuna olan yaxınlığının Merkurinin Günəşə olan yaxınlığından 40 dəfə artıq olduğu məlumdur. Səth quruluşunun isə hərəkətdə olan lava okeanından ibarət olduğu hesab edilir. Planet tamamilə dəmir elementindən təşkil olunmuşdur.

Kepler 78b alovlar içindəki səthindəki materialların səbəb olduğu radiasiya kombinasiyalarından əks olunan işıq seli sayəsində alimlərin diqqətini cəlb etmişdi. MİT professorlarından olan Josh Winn belə qeyd edir: "Əslində bu planetin məhv olmama səbəbi onun çox sıx kütləyə sahib olmasıdır. Bu xüsusiyyəti planeti daha da inanılmaz edir".

Planet Cygnus (Siqnyus) ulduz qrupunda yerləşir. Daha da dəqiqləşdirsək, Kepler 78b sistemində olan bu planetin dövr etdiyi ulduzunun ətrafında daha 2 planet var. Ancaq onlardan Yerə ən çox bənzəyəni elə Kepler 78b-dir. Ətrafında çox zərif atmosferi var.

Bu planet Kepler teleskopundan əldı edilən məlumatlar vasitəsilə kəşf olunub. Teleskop kosmosda yerləşdirilib və ulduzlardan yayılan işıqları araşdıraraq onların ətrafında planetlərin olub olmadığını müəyyən edir. Sizə çox mənasız bir vəzifə kimi görünə bilər. Ancaq Yer bənzəri planetləri araşdıraraq bizə yeni bir evin axtarışını təmin edir. 150 mindən çox ulduzdan yayılan işığı analiz edən bu teleskop, planetlər ulduzun qarşısından keçərkən onların mövcudluğunu təsdiq edə bilir. Bu prosesi lampanın qarşısındakı milçəyin necə kölgə yaratdığını təsəvvür edərək anlaya bilərsiniz.

Ölçüsü isə Yerin ölçülərinə yaxındır demişdik. Belə ki, Yerdən cəmi 20% böyükdür. Yer kürəsinin diametrinin 12742 km olduğunu bilirik. Kepler 78b-nin diametri isə 14800 km-dir.

Həmçinin oxuyun:

Fantastikanın belə təxmin edə bilmədiyi beş qeyri-adi planet 

Yerə oxşar planetdə buludların olduğu təsdiq edildi 
Planet sistemlərini "xaos" idarə edir

Qaynaq: Elm Qurdu

daha ətraflı...

Marixuana immun sistemini İİV-dən qoruyur

ABŞ-dan olan tədqiqatçılar marixuananın faydasını tapdıqlarını açıqladılar. Marixuananın komponentləri immun sistemini insanda immunçatışmazlığı virusundan (İİV) qoruya bilər. Tədqiqatın nəticələri AIDS Research and Human Retroviruses jurnalında dərc edildi.

Amerikadan olan alimlər aparılmış tədqiqatların nəticələrinə əsaslanaraq marixuananın tərkibindəki komponentlərin immun sistemini insan immunçatışmazlığı virusundan qoruya biləcəyini deyirlər.

Marixuana, elmi adı cannabis - kənafdan (və ya çətənə) hazırlanan psixoaktiv vasitə. İnsan orqanizminə təsiri kənafdaki psixoaktiv maddələrlə (kannabinoidlər) əlaqəlidir, ən təsirlisi delta-9-tetrahidrokannabinoldur. Mütəxəssislər üç əsas kənaf növləri olduğunu bildirirlər: Cannabis sativa, Cannabis indica və Cannabis ruderalis. Cannabis ruderalis tərkibində ən az tetrahidrokannabinol olan növdur.

Alimlər tədqiqatda meymunlar üzərində təcrübələr apararaq marixuananın tərkibindəki əsas psixoaktiv komponent tetrahidrokannabinol (THK) istifadəsinin bağırsaqda yerləşən immun hüceyrələrini qoruduğunu aydınlaşdırdılar.

Təcrübələrin nəticələrinə görə THK T-hüceyrələrini (limfositlər) qoruyaraq bağırsaqda İİV aktivliyinin qarşısını alır.

İİV - insanda immunçatışmazlığı virusu, son mərhələsi QİÇS adıyla tanınan infeksion xəstəliyə səbəb olur. Virus selikli qişanın birbaşa əlaqəsi və ya İİV daşıyan qan, sperma, vaginal ifrazatlar, döş südü və s. yollarla ötürülür.

Mütəxəssislər qeyd edirlər ki, marixuananın komponentləri ən az xəstəliyin inkişafını yavaşlada bilər. Perspektivdə alimlər tetrahidrokannabinol modifikasiyasını İİV ilə mübarizə üçün istifadə etməyi planlaşdırırlar.

Həmçinin oxuyun:

Siqaret asılılığı neandertallardan qaynaqlanır
Elektroşok vasitəsilə xatirələr silindi
Yaşlanmağın sirri tapıldı

daha ətraflı...

Stiven Hokinq sağala bilər

Amerikalı alimlər Stiven Hokinqin xəstəliyi ilə mübarizə aparmağın üsulunu tapmağa nail oldular. Həmçinin onun xəstəliyindən əziyyət çəkən bir çox digər insanı müalicə etməyin də. Tədqiqatın nəticələri Nature Medicine jurnalında dərc edildi.

Tədqiqatçılar beyin toxumalarındaki iltihablarla, xüsusilə də dağınıq sklerozla əlaqəli xəstəlikləri müalicə etməyin üsulunu tapdıqlarını açıqladılar. Mütəxəssislər qanda əvvəllər məlum olmayan tənzimləyici hüceyrələri aşkar etməyə nail oldular, hansılar ki ehtiyac olduqda hiperaktiv T-hüceyrələri (beyin toxumaları iltihablarının təşəbbüskarları) ilə mübarizə aparmağa qadirdirlər.

Nəticədə bu hüceyrələrin FoxA1 adlanan molekulu yaratmağa cavabdeh olduğu aydınlaşdırıldı. Bu, məhz iltihabları yatıran molekuldur.

Alimlər ümid edirlər ki, kəşfləri beyin toxumalarındaki iltihabların səbəb olduğu xəstəliklərdən əziyyət çəkən insanlara kömək edəcək. Bu insanlar arasında yan tərəf amiotrofik sklerozdan əziyyət çəkən məşhur astrofizik Stiven Hokinq də var.

Yan tərəf (lateral) amiotrofik skleroz həm də motor neyronların xəstəliyi, motor-neyron iflici, Şarko xəstəliyi və s. adlanır. Bu, mərkəzi sinir sisteminin yavaş irəliləyən, degenerativ xəstəliyidir. Üst və alt hərəkət edici neyronların məğlubiyyəti ilə xarakterizə edilir. Bütün bunlar iflic və ardından əzələlərin atrofiyasına gətirib çıxarır. Tənəffüs yollarının infeksiyaya yoluxması və tənəffüs muskulaturası çatışmazlığı isə ölümə səbəb olur.

Həmçinin oxuyun:

Ölümsüzlük mümkündür
Hokinq sayəsində öyrəndiklərimiz
Hokinq: "Qara dəliklər mövcud deyil"

daha ətraflı...

Nanomühərriklər canlı hüceyrə içərisində işlədi

Pensilvaniya Ştatı Universitetindən (ABŞ) olan biokimyaçı və biomühəndislərdən ibarət tədqiqatçı qrup ilk dəfə insanın canlı hüceyrəsi içərisinə mikroskopik sintetik mühərrikləri yerləşdirərək ultrasəs və maqnit dalğaları köməyilə onları idarə etməyə nail oldu.

Bu kiçik mühərriklər alimlər tərəfindən hələ on il əvvəl hazırlanmışdı. İndiyəcən bu nanomühərriklər insanın canlı hüceyrələrində yoxlanılmamış, yalnız xüsusi cihazlarla laboratuar şərtlərdə istifadə edilmişdi.

"Bundan əvvəl heç kim bu nanomühərriklərin necə hərəkət etdiyini, hüceyrə içərisindəki struktura necə təsir göstərdiyini və canlı hüceyrənin onlara necə mexaniki cavab verdiyini görməmişdi. Bizim tədqiqatımız sintetik nanomühərriklər istifadə edilərək hüceyrə biologiyasının yeni araşdırmalarını aparmaq üçün parlaq dəlilidir. Biz bu nanomühərrikləri hüceyrəyə içəridən mexaniki təsir göstərmə üsulları ilə xərçəng və digər xəstəliklərin müalicəsi üçün istifadə edə bilərik. Həmçinin oxşar üsullar gələcəkdə bilavasitə toxumada qeyri-invaziv şəkildə dərmanların daşınması və hüceyrədaxili cərrahiyə çətinliklərinin həll olunması üçün imkan təmin edəcək", - Pensilvaniya Ştatı Universitetindən olan kimyaçı və fizik Thomas Mallouk qeyd edir.

Rutenium və qızıl hissəciklərindən hazırlanmış mikroskopik sintetik mühərriklər görünüş baxımından raketləri xatırladır. Onlar, canlı hüceyrə içərisində hərəkət edə və lazım olduqda hüceyrə membranasını ikiyə bölə bilir.

"Əvvəlki mühərriklərimiz zəhərli yanacaq növləri ilə işləyirdi və bioloji maye içərisində hərəkət edə bilmirdi, bu səbəbdən o vaxt onları insanın hüceyrələri içərisində araşdırmağa heç bir imkan yox idi. Bu məhdudiyyət ciddi çətinlik idi", - Thomas Mallouk davam edir.

Elektron mikroskop altında HeLa
hüceyrələrinin bölünməsi

Mallouk və fransız fizik Mauricio Hoyos nanomühərrikləri ultsasəs və maqnit dalğalarının köməyilə hərəkətə gətirməyin mümkün olduğunu aydınlaşdırdılar. Tədqiqatda alimlər nanomühərrikləri insanın HeLa hüceyrələrinə yerləşdirdilər.

Bu hüceyrələrə yerləşdirilən nanomühərriklər ultrasəs dalğaları ilə istiqamətləndirilərək hüceyrə toxuması ilə hərəkət edirdilər. Ultrasəs gücü aşağı olduqda nanomühərriklər çox zəif hərəkət edir və hüceyrəyə minimal təsir göstərirdi. Ultrasəsin gücü və dolayısıyla nanomühərriklərin sürəti atrırıldıqda isə onlar hüceyrə içərisini qarışdıraraq və hüceyrənin "divarını" deşərək orqanellər ilə qarşılaşırdılar.

"Azad hərəkət nanomühərriklərə hüceyrələri seçərək məhv etməyi təmin edə bilər. Misal üçün, əgər siz onların köməyilə xərçəng hüceyrələrini axtarıb məhv etmək istəyirsinizsə, bütün nanomühərriklərin eyni istiqamətdəki hərəkəti əvəzinə onların müstəqil hərəkəti daha yaxşı olacaq. Nanomühərriklərin canlı hüceyrələrə təsir göstərmə bacarığı tibb üçün böyük perspektivlər açır. Bir gün nanomühərriklər insan bədəni içərisində səyahət edə, bir-biri ilə ünsiyyət qura və bir çox müalicə və diaqnostika növlərini yerinə yetirə biləcəklər. Bu texnologiyanın praktikada tətbiqi üçün bir çox müxtəlif üsullar mövcuddur, kəşfimizsə bizi irəliyə apardı", - Thomas Mallouk son olaraq deyir.

Həmçinin oxuyun:

Plastik hüceyrə yaradıldı
Kök hüceyrələrini əldə etməyin yeni üsulu tapıldı
Yeni nəsil spermalar: Transgenik heyvanlar

daha ətraflı...