March 31, 2015

Yadplanetliləri "Dayson kürəsi" köməyilə tapa bilərik

Belə bir nəhəng kainatda yüksək şüura malik yadplanetlilərin axtarışı olduqca çətin işdir. Lakin əgər sivilizasiya səviyyəsinə qədər inkişaf etmiş yadplanetlilərin Dayson kürəsi qurduqlarını nəzərə alsaq, axtarış şanslarımız bir qədər də arta bilər. Türkiyənin Boğaziçi Universitetindən olan alimlər Dayson kürəsi adlı texnologiyaları kosmosun hansı ərazilərində tapa biləcəyimizi bildiklərini iddia edirlər.

Dayson kürəsi - hipotetik astromühəndislik obyekti, mərkəzində ulduzu olan böyük radiuslu nazik kürəvi örtük qurğusudur. Belə üsul sayəsində ulduz enerjisindən maksimal qədər yararlanmaqla yanaşı, həm də örtüyün dövrə vurması ilə süni qravitasiya əldə etmək olardı. Əlbəttə ki, inşa edilə biləcək belə bir qurğu çox iri ölçülərdə olmalıdır (hesablamalara görə radiusu bir astronomik vahid təşkil edə bilər). Dayson kürəsi hətta ən uzaq məsafələrdən belə aşkar edilə bilər ki, alimlər də məhz bu məsələyə toxunurlar.

Elə isə yerdənkənar sivilizasiyalara aid Dayson kürələrini harada axtarmalı? Professorlar İbrahim Semiz və Salim Oğur hesab edirlər ki, belə obyektin inşası üçün ən uyğun cazibə qüvvəsi və enerji şərtlərinə yalnız ağ cırtdan ulduzlarda rast gəlmək olar. Bunlar, kütləsi Günəşinkilə müqayisə oluna biləcək, lakin radiusu təxmini 100 dəfə az olan yığcam ulduzlardır. Belə bir kürənin örtüyünün qalınlığı sadəcə bir metr ola bilər, inşası üçün isə Ayın kütləsi ağırlığında maddəyə ehtiyac var. Astronomlar obyektin axtarışının infraqırmızı diapazonda aparılmasını təklif edirlər.

Dayson kürəsinin axtarışında əsasən SETI layihəsi (Yerdənkənar sivilizasiyaların axtarışı üzrə tədqiqat mərkəzi) maraqlıdır. Böyük bir ehtimalla demək olar ki, əgər axtarışa başlanılsa, kosmosu İQ diapazonda araşdıran "Spitzer" teleskopunun imkanlarından istifadə ediləcək.

Bir çox mütəxəssislər yuxarıda izah olunan konsepsiyaya xeyli şübhə ilə yanaşır. Onlar, Dayson kürəsinin texniki olaraq çətin olduğunu və sivilizasiyaların hüdudlarını süni olaraq məhdudlaşdırdığını qeyd edirlər.


Həmçinin oxuyun:

"Bəlkə yadplanetli axtarışı strategiyamız yalnışdır?"
Alimlər: "Nə olursa olsun, yadplanetli sivilizasiyalarla əlaqə yaratmalıyıq"
Yaponiya kosmosdan enerji əldə edəcək
daha ətraflı...

Darvin irqçi və Türk düşməni idi?

Təkamül əleyhdarı olan elm düşmənləri, təkamül biologiyasının yayılmasını məhdudlaşdırmaq və insanların həqiqəti öyrənməsinə maneə törətmək üçün onların ən həssas və şəxsi duyğularına hücum edirlər. Duyğu istismarıyla yalanlarını birləşdirərək, həqiqəti gizlətməyə çalışırlar. Buna minlərlə nümunə göstərmək olar, lakin bu yazımızda toxunacağımız ən məşhurlarından biri, "Darvin türklərə düşmən idi, onları aşağı irq olaraq görür və yox olmaları lazım olduğunu düşünürdü!" cəfəngiyyatıdır.

Darvin heç vaxt belə bir şey düşünməyib, heç türk xalqlarıyla çox maraqlandığını ya da məlumat sahibi olduğunu belə sanmırıq. Bu iddianın əsaslandığı söz, təhrif edilən bir neçə sətirdən ibarətdir. Bu səbəbdən öz şərhimizlə Darvinin türklərlə əlaqədar spesifik mənfi fikirlər ifadə etdiyini iddia edən bu yalanı ifşa etmək istəyirik.

İddianın orijinalı və mənbəyi

Əvvəlcə, bu təhrif edilmiş məzmunun mənbəyi olan, Harun Yəhya tərəfindən yazıldığı iddia edilən Yaradılış Atlası adlı kitabın 1-ci cildinin 606-cı səhifəsində yazılanlara baxaq:

"Darvin irqçi və Türk düşməni idi. W. Grahama yazdığı 3 iyul 1881-ci il tarixli məktubunda, irqçi düşüncəsini belə ifadə etmişdi: "(...) Avropalı irqlər olaraq bilinən mədəni irqlər, həyat mübarizəsində TÜRK BARBARLIĞINA qarşı qalib gəlmişdirlər. Dünyanın çox da uzaq olmayan bir gələcəyinə baxdığımda, BU CÜR AŞAĞI İRQLƏRİN çoxunun mədəniləşmiş yüksək irqlər tərəfindən eliminasiya ediləcəyini (yox ediləcəyini) görürəm."" (Harun Yəhya, Yaradılış Atlası 1, səh. 606)

Darvin əslində nə dedi?

Darvinə aid, türklərlə əlaqədar belə ifadələrin yer aldığı heç bir mənbə yoxdur. Elm düşmənlərinin iddialarını əsaslandırdıqları bu nəşrlərin ən əsas xüsusiyyəti, şüurlu şəkildə edilən tərcümə səhvlərindən ibarət olmalarıdır. İndi, Darvinin məktublarını toplayıb analiz etməklə məşğul olan Darvin Correspondence Project'in (Kembric Universiteti lahiyəsi) nəşr etdiyi, 1881-ci ilin 3 iyulu tarixli Darvindən Uilyam Qrehemə göndərilən orijinal məktuba nəzər yetirək. Bu məktubun orijinalı Kembric Universitetinin saytından əlavə, eyni zamanda John Murray Mətbəəsi tərəfindən nəşr olunan, Darvinin oğlu Frensis Darvin tərəfindən 1887-ci ildə nümayiş olunan "Darvinin həyatı və məktubları, Avtobioqrafik hissə ilə birlikdə" başlıqlı əsərin 1-ci cildində də yer alır.



İndi isə xüsusilə əhəmiyyətli hissə olan son paraqrafa diqqət edək:




Sarı rənglə qeyd edilən hissənin tərcüməsi belədir:

"Bundan yalnız bir neçə əsr əvvəl Türklər tərəfindən məcbur edilərək, Avropalıların nələri riskə atdığını və indi belə bir fikrin nə qədər gülünc olduğunu xatırla. Qafqaz irqləri olaraq bilinən daha mədəni irqlər mövcudluq mübarizəsində Türkləri tamamilə məğlubiyyətə uğratmışdır."


Falsifikatorların yaydığı və təkrarən gündəmə gətirdiyi tərcümələrdə orijinal mətndə olmayan "Türk barbarlığı" sözünün əlavə olunduğunu görürük. Məqsədləri bəllidir: insanların milli duyğularını istismar edərək, özləri kimi nadanlar yaratmaq, həqiqəti təhrif etmək, manipulyasiya yoluyla insanları aldatmaq və daha nə qədəri... Bu üsulla Darvinin türklərə barbar və aşağı irq deyərək təhqir etdiyi təbliğatına vəsait hazırlamış olurlar.

Burada insanları "hollow" sözü ilə aldatmağa çalışırlar. Bu cümlələri oxuduqdan sonra "Turkish hollow" sözlərilə Darvinin nə demiş ola biləcəyini anlamaq üçün lüğətə müraciət edə bilərsiniz. Bəzi ingiliscə-azərbaycanca lüğətlərdə ilk mənası "içi boş, dəlik, boşluq, oyuq" olan bu sözün bəzi digər lüğətlərdə yan mənaları "riyakar, hiyləgər, saxta" olaraq verilir. Bəzi lüğətlərdə isə digər mənalar arasında "əhəmiyyətsiz, dəyərsiz və yalançı" tərifləri də verilməkdədir. Lakin heç bir yerdə "barbar" deyə bir tərcümə yoxdur! Bu, açıq-aşkar saxtakarlıqdır.


İngilis dilini yaxşı bilməyən insanlar sözü "Turkish hollow" olaraq oxuyur, yəni "Türk boşluğu" olmalı şəklində düşünürlər. Ancaq yuxarıdakı təriflərin heç biri, "Türk boşluğu" mənasını verərək istifadə edilə bilməz: türk dəliyi? türk oyuğu? türk əhəmiyyətsizi? türk yalançısı?.. Bu səbəbdən, bunun "barbarlıq" olduğunu fərz etmiş ola bilərlər. Xoş niyyətlə yanaşaraq, parallel kainatda "içi boş" və "barbar" sözlərinin sinonim kimi istifadə edilə biləcəyini fərz edə bilərik. Lakin Darvin, sanki sözlərinin təhrif ediləcəyindən agah olub, "hollow" sözünü bir başqa şəkildə də istifadə edir: "beaten ... hollow"

İngiliscə "beat somebody hollow" deyimi (buna ingilis dilində "phrase" ya da "idiom" deyilir), "birini tamamilə və ya asanlıqla məğlubiyyətə uğratmaq" mənasını verir. Darvin, "beaten Turkish hollow" dediyi üçün, mübahisəsiz olaraq bu, "Türklər tamamilə məğlubiyyətə uğradı" kimi tərcümə edilməlidir. Əgər ki cümlənin "beat" hissəsi bilərək və ya bilməyərək tərcüməyə daxil edilməsə, yuxarıda ifadə etdiyimiz problemlər meydana gələr; çünki ingiliscənin bir deyimini deyil, yalnız bir sözü tərcümə etmiş olarıq. Aşağı səviyyədə belə ingilis dili dərsi almış olan hər kəs, məsələn, "fall" sözü (düşmək) ilə "fall apart" (həyatı məhv olmuş) və ya "fall fast asleep" (dərin yuxuya getmək) deyimlərinin eyni olmadığını bilir. Yəni "fall fast asleep", "sürətli yuxuya düşmək" kimi tərcümə edilə bilməz. Eyni şəkildə, "beat hollow" içərisindəki "beat" (məğlub etmək, döymək) ilə yuxarıda mənalarını açıqladığımız "hollow" sözünü də bir-birindən ayrı tərcümə etmək olmaz. Bu səbəbdən Darvinin türkləri (türk xalqlarını) alçaldan hər hansı bir sözündən bəhs etmək gülüncdür. Bu, tamamilə məlumatsızlığın və ya qəsdən təhrif etmənin nəticəsidir. Niyə bu qədər inadla yayılmasının səbəbi isə məlumdur.

Aşağı irqlər? Yuxarı irqlər?

Keçək qırmızı xətlə işarələnmiş 2-ci hissəyə:

"(...) Dünyanın çox da uzaq olmayan bir gələcəyinə baxsaq, Dünya səviyyəsində daha aşağı saysız irq, daha mədəniləşmiş irqlər tərəfindən ortadan qaldırılmış olacaq."

Burada gözə dəyən ilk şey, Darvinin "lower race" (aşağı irq) sözləridir. Bu, elm düşmənlərinə əsas versə də, "cherry picking" (söz seçmə) oyununun xoş nümunələrinin biridir. Çünki bütöv cümlə oxunmalıdır, yalnız "aşağı irq" sözlərinə baxaraq nə demək istədiyi aydın ola bilməz. Cümlənin davamı Darvinin "aşağı" sözündəki məqsədinin nə olduğunu göstərir: "higher civilized races" (yüksək sivilizasiya/mədəniyyət səviyyəsindəki irqlər). Əgər ki "yüksək" qiymətləndirməsi, "sivilizasiya səviyyəsi" üçün istifadə edilibsə, "aşağı" qiymətləndirməsi də, sivilizasiya səviyyəsi üçün istifadə edilmiş olmalıdır. Cümlədə "higher" (yüksək) ilə "civilized" (mədəni) sözləri arasında vergül yoxdur (bu səbəbdən "higher" və "civilized", irqlər üçün istifadə etdiyi 2 ayrı qiymətləndirmə deyil, bir-birinə bağlıdır).

Amma nadanlar bunu aşkar bir şəkildə mənfi məna və nifrət yüklü "alçaq" sözü kimi tərcümə ediblər. Açıq aydındır ki, Darvinin "alçaq irqlər" dediyini iddia edirlər. "Lower" sözü, lüğətlərdə "alçaq" olaraq tərcümə edilmir. Bu sifətin kimlərə yaraşdığını düşünməyi oxucularımızın öz öhdəsinə buraxırıq.

Darvinin qətiyyən irqçi olmadığını Biql səfəri əsnasında bacısı Ketrin'ə yazdığı 1833-cü il tarixli məktubdakı bu cümlələrdən də asanlıqla görə bilərik:

"Seçkilərdə də görüldüyü kimi, köləliyə qarşı başlamış həssaslığın davamlı olaraq artdığını müşahidə edirəm. İngilislər köləliyi tamamilə aradan qaldıran ilk Avropa xalqı olsa, bu onun üçün nə qədər öyünüləcək bir şey olar! İngiltərədən ayrılmazdan əvvəl köləliyin olduğu ölkələrdə yaşadıqdan sonra bütün düşüncələrimin dəyişəcəyi mənə deyilmişdi; bu an fərqində olduğum tək dəyişiklik, zənci xarakteri haqqında məndə daha yüksək bir təqdirin meydana gəldiyidir. Belə şən, səmimi, dürüst sözlü və sağlam, əzələli bədənlərə sahib bir zənci görüb, ona qarşı mehribanlıq duymamaq qeyri-mümkündür."

Darvin bunları nə vaxt demişdi? 19-cu əsrdə Amerikanın ən əhəmiyyətli təbiətşünas alimlərindən olan, yaradılışçı Luis Agassiz'in zəncilərlə ağların ayrı növlər olduğunu və Tanrı tərəfindən ayrı-ayrı yaradıldığını dediyi dövrdə... Elm düşmənlərinin irqçiliyi çox uzaqda axtarmasına ehtiyac yoxdur. 

Hər şey bir yana, Darvinin bu mövzuda nə dediyi, nəyə inandığı və nə düşündüyünün elm üçün ən az səviyyədə belə əhəmiyyəti yoxdur  Eynilə, bizim şəxsi fikirlərimizin elm üçün dəyərsiz, qiymətsiz və əhəmiyyətsiz olduğu kimi! İstədiyimizi düşünə bilərik, istədiyimizə inana bilərik, istədiyimizi iddia edə bilərik. Lakin əhəmiyyətli olan, bunların elmi analizidir. Elmi olaraq hər hansı bir sübutu və ya təcrübəsi yoxdursa, heç bir etibarlılığı da yoxdur. Bu qədər sadə.

Darvin insanın təkamülündən bəhs edən "İnsanın mənşəyi və Cinsi seçmə" kitabında belə yazır:

"Bu günki insan irqləri, rəng, saç, kəllə forması, bədən nisbətləri və sair baxımdan fərqli olmaqla birlikdə, tam diqqətə alınsa, bir çox nöqtədə bir-birlərinə böyük ölçüdə oxşayırlar. Bunların bir çoxu elə əhəmiyyətsiz ya da tamam ayrı xüsusiyyətdədir ki, mənşələri başqa olan növlərin və ya irqlərin onları müstəqil olaraq qazanmış olması, olduqca qeyri-mümkündür. Eyni düşüncə, ən fərqli insan irqləri arasındakı zehni oxşarlığın çox müxtəlif istiqamətləri üçün də, eyni ölçüdə və ya daha çox etibarlıdır."

Yaşadığı dövrü düşündüyümüzdə, Darvinin sözlərinin necə dəyərli olduğu aydın olacaq. Darvin yalnız özümüzü tanımağımızı təmin etmədi. Eyni zamanda bütün insanları, bir yerdə, bütün canlılığı saxlayan "ehtişamlı" bir Təkamül Ağacının sıravi bir budağına yerləşdirə və bütün budaqları bir-birinə bağlaya bilməyimizi təmin etdi. Belə bir elmi həqiqəti və həyat düşüncəsini formalaşdırmış bir insana qarşı belə təhriflər etmək həqiqətən də "alçaqlıq" deyilsə, bəs nədir?

Orijinal məqalə buradadır

Həmçinin oxuyun:


İnsanda dəri rəngi təkamülü və tük azalması
Saxta fosil nədir?
"Harun Yəhya"nın saxtakarlıqları
daha ətraflı...

March 30, 2015

Niyə müsəlmanlar və yəhudilər donuz ətindən imtina etdilər?

Bekon, kolbasa və sosiska kimi dadlı ət məhsullarından imtina etmək asan iş deyil. Tarix göstərir ki, əslində donuz əti Yaxın Şərqdə də bir vaxtlar, daha dəqiq desək eramızdan əvvəl birinci minilliyin sonlarına qədər məşhur olub. Elə isə yerli xalqların donuz ətindən üz döndərməsinə səbəb nə olub?

Bu fenomen artıq əsrlərdir ki, müxtəlif izahlar təklif edən tədqiqatçıların marağına səbəb olur. Ən populyar izahlardan biri xalqların köçəri həyat tərzinə işarə edir: donuzlar "tələbkar" heyvanlardır və yaşayış yerini davamlı dəyişdikdə onları qovmaq çətinləşir, arabalarda daşımaq isə daha ağır əziyyətə çevrilir.

Digər bir versiya su istehlakı və tələbatına əsaslanır - hesablasaq, hər istehsal edilmiş ət kilosu üçün tələb olunan su miqdarı 6 min litrə bərabərdir ki, bu da quraq ərazilərdə həddindən artıq böyük məhdudiyyət faktoru ola bilərdi. Amerikalı antropoloq Riçard Reddinq isə hesab edir ki, bütün bunlar əsas səbəbin xırda detallarıdır: donuzlar toyuqlarla rəqabətdə uduzdular.


Quşları saxlamaq və yemləmək, həmçinin bir yaşayış məntəqəsindən digərinə daşımaq daha asandır. Onlar, dəfələrlə az su istehlak edərək ət verməklə yanaşı, həm də yumurta kimi dəyərli dietik məhsul istehsal edirlər. Və nəhayət, iri donuz cəmdəyini hazırlamaq üçün hisə vermə və duza qoyma kimi ağır və uzun prosedurlar tələb edildiyində (artıq ətin xarab olmaması üçün), adi kəsilmiş toyuq əti bir-iki saat ərzində bişirilərək, kiçik bir ailəni doyuzdura bilər. Hərarətli iqlim şərtlərində bu faktor həlledici xarakter daşımış olmalıdır.

Professor Reddinq sıravi quşçuluğun erkən donuzçuluqla müqayisədə iqtisadi cəhətdən daha effektiv mövqe tutduğunu və donuz ətinin iqtisadi əlverişsizliyinin də zamanla dini və mədəni qadağalara gətirib çıxardığını qeyd edir. Regionun istisna oluna biləcək bəzi nadir meşəli və rütubətli rayonlarını nəzərə almasaq, donuz ətindən imtinanın səbəbinin, ərəblər və yəhudilər kimi yerli xalqların əcdadlarının üzləşdiyi çətinliklərdən qaynaqlandığını demək olar.

Həmçinin oxuyun:

Mal əti istehsalı ətraf aləm üçün daha zərərlidir
Neandertalların qida rasionu ürək bulandırır
Mumiyalarda yüksək xolesterin və tatu aşkar edildi
daha ətraflı...

March 29, 2015

Həyatın yaranması ilə bağlı paradoks həll edilib

Hansı daha əvvəl yaranıb - zülalların sintezi üçün lazımi instruksiyaları daşıyan genom, yoxsa genomun sintezi və funksiyası üçün tələb olunan zülallar? Bu, hətta toyuq və yumurta problemindən daha qəliz məsələdir, çünki nəticə etibarilə hər ikisi membranı formalaşdıran lipidlərə ehtiyac duyur, - lipidlərin sintezi üçün isə yenə də zülallar və onları kodlaşdıran DNT və RNT mütləqdir...

Müasir elmdə həyatın mənşəyi ilə bağlı ən məşhur model olan "RNT-dünyasına" əsasən, həm genom, həm də fermentlərin funksiyası RNT molekullarından asılı idi və nəticədə bütün digər komponentləri yaratmağı "öyrəndilər". Bu versiya ilə başabaş yarışmaqda olan "Öncə maddələr mübadiləsi" hipotezi isə ön plana hələ cansız, abiogen prosesləri çıxarır ki, bunlar da nuklein turşuları, zülallar və lipidlərin bir əvvəlki nümayəndələri olan molekulların sintezinə gətirib çıxarmalı olur.

Göründüyü qədərilə, alimlər yalnız indi bu çətinliyi həll etməyi bacarıblar: bunların hər birisi eyni andaca yarana bilərdi. ABŞ-dan olan kimyaçılar qəliz reaksiya zəncirlərini nümayiş etdiriblər. Bunlar, prosesdə ultrabənövşəyi şüaların iştirakı ilə bir cüt sadə birləşmələrlə baş verə və hər üç əsas biomolekul növləri komponentinin, yəni nuklein turşuları üçün nukleotidlər, zülallar üçün aminturşuları və hüceyrə membranı üçün lipidlərin parallel olaraq meydana gəlməsini mümkün edə bilər.

Reaksiyanın qaynaq birləşmələri olduqca sadədir: sianid turşusu (HCN) və hidrogen-sulfid (H2S) üstəgəl az miqdarda digər maddələr, xüsusilə də nuklein turşuları üçün lazımi fosfor. Məlum olduğu kimi, bütün bu komponentlər erkən yerüzündə kifayət miqdarda təmsil olunmuşdur. Xüsusi əlverişli şərtlər isə istilikli və zəngin mineral tərkibli geotermal qaynaqlar və ilk reaksiyaların baş verməsini mümkün edən kameralara sahib deşikli gillər köməyilə yaranmış olmalı idi.

Bununla belə reaksiya şərtlərinin bir azca dəyişilməsi, temperatur fərqlilikləri və ya hər hansı bir metallik katalizator faktoru nəticədə əldə edilən komponentlərin dəstində aşkar fərqlərin ortaya çıxmasına gətirib çıxara bilərdi. Beləliklə, kimyəvi təkamül prosesinə start verən çeşidliliyin təməli məhz bu yolla qoyulmuş olmalıdır.


Həmçinin oxuyun:

Zülallar DNT-yə ehtiyac olmadan digər zülalları yaradır
Miller-Urey təcrübəsi təkrarlandı
Həyatın yaranması prosesi laboratoriyada təkrar edildi
daha ətraflı...

February 25, 2015

Britaniya üç valideynli uşaqları qanuniləşdirdi

Tarixdə ilk dəfə olaraq Böyük Britaniyada üç valideyndən olan körpələr dünyaya gələcək. Britaniya parlamenti uzun sürən debatlardan sonra nəhayət qanunvericiliyə əlavə düzəlişlər edilməsini təsdiqləyib.

Süni mayalandırma ilə bağlı qanuna edilmiş dəyişikliklər Lordlar palatası tərəfindən dəstəklənib (48-ə qarşı 280 səslə). Fevral ayının əvvəlində Britaniya İcmalar palatası da bu təşəbbüsü təqdirəlayiq qiymətləndirmişdi. Beləliklə, süni mayalandırma üsulunda əsas valideynlər və ikinci donor-ana olmaqla, artıq üç insanın genlərindən istifadə etmək mümkündür. Bu sayədə alimlər körpələrdəki irsi xəstəliklərin qarşısını ala biləcəklərinə ümid edirlər.

Konsepsiya "mitoxondri ötürülməsi" adlanan metodika əsasında inkişaf etdirilib. Ata və anaya aid genetik materialla yanaşı, körpə kənar qadından da genetik informasiya ala biləcək. Hər il mitoxondri genlərində pozulmalar rast gəlinən körpələr dünyaya gəlir ki, bu da onların müxtəlif ciddi xəstəliklərdən əziyyət çəkməsilə nəticələnir. Yeni texnologiya köməyilə isə təhlükəli gen mutasiyası daşıyıcıları olan qadınlar dünyaya tam sağlam körpələr gətirə biləcəklər.

Yeni metodika sözsüz ki, mübahisələrdən yan keçməyib. Konsepsiyaya qarşı çıxanlar arasında siyasətçilər, hüquq müdafiəçiləri və katolik kilsəsi var. "Üç valideynli uşaqlara" əks düşərgədə yer alanlar bu gedişlə insanlar üzərində hətta genetik modifikasiyaların da təşkil ediləcəyindən ehtiyatlandıqlarını bildirirlər. Hüquq mudafiəçiləri isə tədqiqatçılarda yetərli təcrübə olmadığını əsas gətirərək, bu addımın qarşısıalınmaz nəticələrə səbəb ola biləcəyini vurğulayırlar.

Bütün bu xəbərdarlıqlara baxmayaraq Britaniya parlamenti yekun qərarını verib. İlk üç valideynli körpənin artıq gələn il dünyaya göz açacağını gözləmək olar.

Həmçinin oxuyun:

Üç valideyndən olan uşaqlar gəlir
Süni DNT-ə sahib orqanizm yaradıldı
Y-xromosomu və kişilər yox olmayacaq
daha ətraflı...

February 20, 2015

Alimlər: "Nə olursa olsun, yadplanetli sivilizasiyalarla əlaqə yaratmalıyıq"

Amerika elminin inkişafına dəstək assosiasiyasının (AAAS) təşkil etdiyi konfransda iştirak edən ABŞ alimlərinin dediyinə görə, digər planetlərdə yaşaya biləcək sivilizasiya səviyyəsinə qədər inkişaf etmiş üstün zəka nümayəndələri ilə aktiv əlaqə yaratmaq istəyiriksə, indi bunun əsl vaxtıdır. Onlar, gələcək fəaliyyəti şübhə altında olan SETI (yerdənkənar sivilizasiyaların axtarışı üzrə tədqiqat mərkəzi) layihəsinə daha artıq dəstək verilməsi və Yerdən kosmosa siqnal ötürülməsi işinin davam etdirilməsi lazım olduğunu vurğulayırlar.

SETI institutundan olan tədqiqatçılar artıq 30 ildən çoxdur ki, kosmosdan yayılan siqnalların dinlənilməsi ilə məşğuldur. Bunun üçün onlar Hat-Trik, Kaliforniyada yerləşən radioteleskopların massivlərindən yararlanırlar. Lakin indiyədək üstün şüurlu yadplanetli həyatına aid hər hansı bir əlamət aşkar edə bilməyiblər.

"Axtarışı aktivləşdirməyin vaxtıdır. Bizlərdən bir çoxu təkcə kosmosdan yayılan siqnalların dinlənilməsi ilə deyil, həm də yaxın məsafələrdə yerləşən bir neçə ulduzlara məktub göndərilməsi ilə maraqlanır. Bu, günlərin birində cavab alacağımız şansını artırır", - SETI təşkilatının rəhbəri doktor Set Şostak konfrans iştirakçılarına müraciət edərək, qeyd edib.

Yerlilər artıq bir neçə dəfə kosmosa məktub göndəriblər. Misal üçün, 1974-cü ildə Puerto-Rikoda yerləşən Aresibo radioteleskopu vasitəsilə Herkules bürcündə yerləşən, Yerdən 23 min işıq ili uzaqdaki M13 ulduz qrupuna məktub ünvanlanmışdı. Ancaq qeyd etmək lazımdır ki, həmin siqnal hələ heç Süd Yolu qalaktikasının hüdudlarını tərk etməyib.


Bəzi mütəxəssislər aqressiv yadplanetlilərin Yerə hücumundan ehtiyatlanaraq, belə addımı birmənalı qarşılamırlar - haqlı da ola bilərlər, axı mümkün yadplanetlilərin hansı məqsədlərlə yaşadıqları məlum deyil. Lakin Şostak hesab edir ki, bu, elmi-fantastik ədəbiyyat süjetindən başqa bir şey deyil: əgər yadplanetli zəkasını aqressiyaya təşviq etməsək, ona heç vaxt əl atmayacaqlar.

"İstər-istəməz yerdənkənar sivilizasiyalara bir çox şeylərdən danışmışıq, çünki son 70 ildə bəşəriyyət kosmosa çoxlu sayda məktub yayımlayıb ki, bunların da böyük bir hissəsi bilərəkdən edilməyib. Planetimizi məhv edə biləcək yadplanetlilər bizim mövcudluğumuzu artıq öyrənmiş olmalıdırlar", - doktor Şostak deyir.

Bir çox skeptiklərsə düşünür ki, kosmosa məktub yayımı faydasız vaxt itkisidir. Görüşə dəvət olunan fantast-yazıçı, fizik, NASA-nın konsultantı Devid Brin də bu fikirlə razıdır.

"Tarixçilər sizə izah edə bilər, inkişaf etmiş sivilizasiyalarla torpaqları mənimsənilməmiş yerli xalqların görüşü heç vaxt çətinliksiz ötüşməyib. Zənnimcə, hollivud stilindəki yadplanetli hücumunu gözləməli deyilik, əlaqə ehtimalı belə olduqca azdır. Lakin risk çoxdur, potensial yaşayış ola biləcək planetlərə siqnal göndərməzdən əvvəl yaxşıca düşünmək lazımdır. Xeyli mümkündür ki, nəvələrimizin həyatını ciddi təhlükəyə atırıq", - Brin izah edir.

Qabaqcıl astronom, antropoloq və sosioloqlar SETI-nin fəaliyyət planlarını konkretləşdirməyə çalışıblar. Əsas suallardan biri bəşəriyyətin kosmosa ünvanlamaq istədiyi məktubun necə olmasının müzakirəsi idi. Diskussiya iştirakçılarının əksəriyyətinin gəldiyi qərara görə, yadplanetlilərə göndərilməsi lazım olan məktub özümüz haqda nəcibləşdirilmiş informasiya olmalıdır - tariximizin xoşagəlməz rəhbərlərini bir kənara ataraq, fəxrlə bəşəriyyətin nailiyyətlərindən bəhs etməliyik. Set Şostaksa yadellilərlə görüşdə səmimi qalıb, özümüzü olduğu kimi təqdim etməyin daha yaxşı olacağını bildirir.

Həmçinin oxuyun:

"Bəlkə yadplanetli axtarışı strategiyamız yalnışdır?"
Əlaqənin çətinlikləri
"Yadplanetliləri taparıq... siyasətçilər qoysa"
daha ətraflı...

February 18, 2015

"Interstellar" filmi yeni elmi kəşf təmin edib

Rejissor Kristofer Nolanın elmi-fantastik filmi "Interstellar" mütəxəssislər tərəfindən çoxlu sayda müsbət rəylər qazanmaqla, beş "Oskar" nominasiyası almağı bacarıb. Lakin məşhur filmin qazandırdıqları bununla kifayətlənmir. Məlum olub ki, filmə konsultant kimi çıxış edən astrofiziklər, filmin hazırlanması və təhlili prosesində yeni elmi kəşfə imza atıblar.

Classical and Quantum Gravity jurnalında dərc edilən məqalənin ABŞ və İngiltərədən olan müəlliflərinin "Interstellar" filminin ərsəyə gəlməsində əməyi keçib. Dediklərinə görə, ilk dəfə kompüter modeli köməyilə qara dəlik yaxınlığında olan kameranın, qara dəliyi və yanında yerləşən qalaktikaları necə göstərə biləcəyini nümayiş etdiriblər.

Alimlər məqalədə ümumi tənlikləri qeyd edirlər. Dövrə vuran qara dəlik yaxınlığında işığın yayılmasını izah edən proqramın hazırlanması üçün məhz bu tənliklərdən yararlanılıb. Mütəxəssislərin bu yeni metodik yanaşması bununla fərqlənir ki, ayrı-ayrılıqda işıq şüalarının deyil, bir yerdə şüa yığınının yayılması modelləşdirilməsini nəzərdə tutur. Bu sayədə adi sxematik görüntülərin əvəzinə yüksək keyfiyyətli realistik animasiyalar əldə etmək olar.

Astrofiziklər belə bir texnologiyanın gələcəkdə aparılması planlaşdırılan daha dəqiq kosmik tədqiqatlarda istifadə olunacağını qeyd edirlər. Sözün qısası, hərəkətdə olan deformasiyalı işıq şüaları səbəbindən keyfiyyətsiz olaraq əldə edilmiş görüntülərlə bağlı problemlər gələcək araşdırmalarda artıq aradan qaldırılmış olacaq.

Xatırladaq ki, "Interstellar" filmi ötən ilin noyabr ayının əvvəlində böyük ekranlara çıxmışdı. IMDb statistikasına görə 2014-cü ilin ən yüksək reytinqli filmi seçilən bu elmi-fantastik kino lentində hiperməkan uçuşları, qara dəliyə daxil olma, beşölçülü sferaya düşmə və zaman səyahəti kimi insanları düşündürən müxtəlif və geniş elmi əsaslı ideyalar yer alır. Filmin konsultantlarından biri məşhur astrofizik Kip Torndur.

"Bir neçə il əvvəl dostum Kip Tornla, onun və Linda Obstun köstəbək dəlikləri haqda bəhs edəcək elmi-fantastik film ideyaları barədə diskussiya aparırdım. Bu ideyalar Kristofer Nolanın "Interstellar" filminin bir hissəsinə çevrildi. Kip və mən 29 oktyabrdakı Böyük Britaniya premyerasına yollandıq", - britaniyalı nəzəri fizik və kosmoloq Stiven Hokinq də filmdən razı qaldığını deyir.

Həmçinin oxuyun:

"Interstellar" və zaman səyahəti mövzusu
Qara dəliyin içərisində yaşayırıq?
Bizi əhatə edən reallıq holoqram ola bilər
daha ətraflı...
 
Copyright © 2014 Həyatın Təkamülü • All Rights Reserved.
Distributed By MyBloggerThemes | Design By Templateure
back to top