Amerikalı neyrofizioloqlar yaddaş meydana gəlməsini neyrokompüter modellərində təcrübi olaraq göstərməyə nail olublar. Əldə edilən nəticələrə görə, beyin epizodik xatirələri bir-birindən uzaq sinir hüceyrələrinə paylayaraq, onları hippokampa yazır. Kəşf sayəsində insanda yaddaş formalaşmasının təməl prosesləri anlaşıla bilər, bu da öz növbəsində Altshaymer və epilepsiya kimi xəstəliklərin müalicəsində yeni metodikaların hazırlanmasını təmin edə bilər.
"Yaddaşın insan beynində hansı formada qorunub saxlandığını həqiqi mənada anlamaq üçün ilk öncə onun ayrı-ayrı neyronlara necə yazıldığına aydınlıq gətirmək lazımdır, hansılardan ki mürəkkəb neyron şəbəkələri yaranır. Yaddaşı qoruyub saxlama mexanizminə aid tədqiqatlar beyinlə əlaqəli ağıl kəmliyi və digər xəstəliklərin müalicəsi yolunda kritik addım hesab olunmalıdır", - Barrou Nevrologiya İnstitutundan olan Piter Steynmets qeyd edir.
Steynmets və həmkarları doqquz epilepsiya xəstəsi üzərində eksperiment aparıblar. Onların başına implantasiya edilmiş elektrodlar köməyilə beyin aktivliyini dəqiq və hər bir neyrona kimi izləmək mümkün olub. Xəstələrdən kompüter monitorundaki söz siyahısını yadda saxlamaları xahiş edilib, ardından isə onlara həmin siyahıdaki sözlər təkrar yazılmış ikinci və daha uzun siyahı göstərilib. Eksperimentdə iştirak edənlər daha əvvəl gördükləri sözləri tanımalı idilər.
Belə ki, ilk siyahıya aid sözlərin yaddaşda saxlanmasında rol oynayan neyronlar təqdim edilən ikinci siyahıya baxıldıqda da aktivləşirdi. Nəticələr yeni informasiyaların hippokamp hüceyrələrinə yazıldığını aydın şəkildə göstərmiş olur.
Alimlər beyində informasiya paylanmasının necə baş verdiyi ilə xüsusən maraqlanıblar. Əvvəldən yaddaşa yazılmış hər bir söz yenidən göstərildikdə bütün hippokampa paylanmış təxminən 100 000 neyron reaksiya verirdi. Alimlərin dediyinə görə, bir ya da yüzlərlə neyronun itirilməsi belə yaddaşa böyük təsir göstərməyə bilər.
Həmçinin oxuyun:
Yuxularımıza necə nəzarət edə bilərik?
Elektroşok vasitəsilə xatirələr silindi
Yaşanmış qorxu irsən ötürülür
0 şərh var:
Post a Comment