Kosmos gözümüzü zədələyir?

NASA astronavtı Mike Barratt 2009-cu ilin martında kosmik stansiyaya yollanıb qayıtdıqdan sonra uzağı görmədə çətinlik çəkməyə və eynəyə ehtiyac duymağa başladı. Oktyabrda Yerə qayıdan astronavt 2012-ci ildə CNN'ə verdiyi açıqlamasında görməsinin hələ də düzəlmədiyini bildirmişdi. Araşdırmalar nəticəsində NASA hər 5 astronavtdan birinin kosmik vəzifələrdən qayıtdıqda görmələrinin zəiflədiyini ortaya çıxardı. NASA-dan olan elm adamları görmədəki bu dəyişikliyi mikro qravitasiyanın təsirinə bağlı olaraq beyində artan təzyiqlə gözün şəklinin dəyişməsi ilə əlaqələndirirlər. Elm adamları bu dəyişmənin daha ciddi nevroloji təsirləri ola biləcəyini hesab edirlər. NASA həmçinin genetik fərqliliklərə bağlı olaraq kosmosda göz problemlərinin dəyişə biləcəyini araşdırır. Tədqiqatlar hələ başlanğıc mərhələsində olduğundan alimlər bu mövzuda əmin deyillər. NASA Mars və digər kosmik səfərlərdə bu mövzunun astronavtların qabiliyyətinə təsir edə biləcəyini hesab edir.

Lakin yeni bir tədqiqat astronavtların gözündə kosmosda nə kimi dəyişikliklər ola biləcəyini göstərir. Bu kiçik tədqiqatda Beynəlxalq Kosmik Stansiyasına (International Space Station) 13 günlüyünə 6 siçan göndərildi. Alimlər Yerə qayıdan siçanları araşdırdıqlarında onların optik sinirlərinə fiziki zərərlərin dəydiyini müşahidə etdilər. Bundan başqa siçanların gözlərində stress əlamətlərinə rast gəlindi. Siçanlar Yerə qayıtdıqdan 7 gün sonra da gözlərinin fiziki vəziyyəti yaxşılaşmadı. Lakin tədqiqat sonrasında davam etdirilmədi. Kosmosa yollanan siçanların gözlərində beyin zədəsindən qaynaqlanan molekulların istehsal edildiyi müşahidə edildi.

Tədqiqata başçılıq edən Patricia Chevez-Barrios astronavtların gözlərinə nələr olduğuna dair məlumatlara yiyələndi. Patricia Chevez-Barrios Houston Methodist Xəstəxanasında işləyən göz xəstəlikləri mütəxəssisidir. Tədqiqatçı qrup kosmik səfər edən siçanların gözlərində yüksək miqdarda beta amiloid istehsal ediliyini müşahidə etdi. Caspace-3 genindən qaynaqlanan bu zülal travmatik beyin və retina zədələnməsinə işarə edir.

Bu nəticələrin insanlara necə tətbiq oluna biləcəyi haqqında sual işarələri hələ də qalır. İnsanların kosmosda daha çox qaldıqda siçanlardan daha çox zədələnə biləcəyi hesab edilir. Digər tərəfdən, təcrübədə istifadə edilən siçanlar işığa həssas idilər, bu səbəbdən bəzi siçanların kosmosdan deyil, işıqdan təsirlənmiş ola biləcəyinə də ehtimallar verilir.

Qaynaq: Popular Science