"Europada qeyzerlərin mövcud olduğunun yeni sübutlarını tapmışıq. Bizim yeni və daha əvvəlki məlumatlarımız göstərir ki, Yupiterin peykinin səthaltında bir neçə kimolemtr buzla örtülmüş duzlu okean mövcuddur. Qeyzerlərin kəşfi bunu deməyə əsas verir ki, tullantılar köməyilə onun tərkibini öyrənə və orada həyat mövcud olub-olmadığını başa düşə bilərik", - Baltimorda (ABŞ) yerləşən kosmik teleskop institutundan olan Uilyam Sparks qeyd edir.
Son illərdə alimlər Europanın altında okean gizlənmiş olduğunu dilə gətirirdilər. Həmin okean peykin səthindəki buzla qaz və mineral mübadiləsi aparır. Bununla yanaşı mütəxəssislər mikrobların yaşaması üçün zəruri maddələrin də orada rast gəlindiyini təsdiq etmişdilər.
Europada qeyzerlərə aid ilk əlamətlər 2012-ci ildə aşkar edilmişdi. Həmin vaxt amerikalı astronom Lorents Ros əldə edilmiş ultrabənövşəyi fotoşəkillərdə peykin bir hissəsində 200 kilometr hündürlüyə uzanan qeyri-adi "parlaq ləkələr" tapmış və bunların yalnız qeyzer fəvvarələri ola biləcəyini açıqlamışdı.
Bu müşahidələr NASA alimlərini cəlb etdiyi üçün 2014-cü ildə Europa ilə bağlı daha bir neçə əlavə araşdırma aparılmışdı. Alimlər Europanı ancaq qeyzer tullantılarını qeydə ala biləcəkləri fonda, Yupiterin diskindən keçdiyi zaman müşahidə edirdilər. Europanın Yupiterə ən yaxın peyklərdən biri olduğu və Yupiterin diskindən hər 3,5 gündən bir keçdiyi üçün müşahidə tədqiqatı çətinliksiz başa çatmışdı.
Ümumilikdə NASA Europanın on keçidini müşahidə etdi. Sparksın dediyinə əsasən, Hubble teleskopu üç fotoşəkildə ultrabənövşəyi diapazonda oxşar izlər və qeyzerlərlə əlaqəli optik alışmalar görməyi bacarıb. Rosun müşahidələrində olduğu kimi, aktivlik bu dəfə də əsasən Europanın cənub yarımkürəsində qeydə alınıb, lakin bir görüntüdə ekvator yaxınlığında da qeyzerlərə aid izlər tapılıb.
Europada həyat var?
Əgər Europada həqiqətən qeyzerlər mövcuddursa, onların köməyilə okean dərinliklərinə dalacaq texnologiya istifadə etmədən tərkibini öyrənməklə yanaşı, yaşayış üçün nə dərəcədə əlverişli olduğunu qiymətləndirmiş olarıq. Alimlər peykin səthi ilə də maraqlanacaq. Qeyzer aktivliyi tullantılarını səthə atmış ola bilər ki, bu da okeanın tərkibini öyrənmək üçün ikinci yoldur.
Nəyə görə Europada qeyzerlər nadir hadisədir? Texas ştatı universitetindən olan Britni Şmidt hesab edir ki, Yupiterin təsirilə Europanın nüvəsini qızdıran axın qüvvələri buzu daimi olaraq parçalaya bilmək üçün elə də böyük gücə malik deyil. Hazırlıq prosesində olan "Europa Missiyasının" başçısı Kurt Nibur isə potensial qeyzer kəşfi sayəsində peykə marağın daha da artmış olduğunu qeyd edir. Buna baxmayaraq göndəriləcək kosmik aparat üçün qeyzerlərin nə dərəcədə təhlükəli olduğunu aydınlaşdırmaq lazımdır. Bu səbəbdən hələlik mütəxəssislər yeni nəsil "James Webb" teleskopunun kosmik startını gözləyirlər.
Həmçinin oxuyun:
* Europaya avtomatik zond göndəriləcək
* Yupiterin peyki Europada maye halda su tapıldı
* Yupiterin peyki Europada su fışqırdı
0 şərh var:
Post a Comment