Y-xromosomu və kişilər yox olmayacaq

Yeni tədqiqatların nəticələrinə əsasən, məməlinin kişi cinsindən olmağını müəyyənləşdirən kiçik Y-xromosomu təkcə inkişaf edən embrionun gender əlamətlərini yaratmır. Bu xromosom daha artığına qadirdir.

Məməlilərin cinsi xromosom inkişafı milyon illər ərzində davam edib. Onlar, iki eyni xromosomdan başlanğıc alıb. Y-xromosomu canlının cinsini müəyyənləşdirməklə yanaşı, həm də spermatozoidin formalaşması üçün lazımlı olan genləri daşıyır. Lakin təkamül müddəti ərzində X-xromosomun 2000-ə yaxın geni qoruyub saxlamasına baxmayaraq, Y-xromosomu hələ öz təkamülünün başlanğıcında genetik materialının böyük hissəsini itirmişdi və hal-hazırda sahib olduğu gen sayı 100-dən azdır.

İndi isə bu versiya iki elmi qrupun apardığı tədqiqatlarla təkzib edildi. Başda Vaythed İnstitutundan olan Deniel Bellotun durduğu son araşdırmaların nəticələrinə görə, Y-xromosomun genləri kişilərin sağ qalması üçün həddindən artıq vacibdir. Xromosomda olan onlarla gen reproduktiv sistemin tərkibini təyin etməklə kifayətlənmir, həm də digər bəzi vacib əlamətlərə nəzarət edir.

Əldə edilmiş nəticələr göstərir ki, dişilərdən fərqli olaraq, erkəklərdə bütün bədəndə gen ekspressiyasının müxtəlif modelləri müşahidə edilə bilər. Bu isə təkcə hormon səviyyəsindəki fərqliliklərlə deyil, elə Y-xromosomun özünün mövcudluğu ilə əlaqəlidir.

Aparılmış tədqiqatlar sayəsində kişi və qadınların xəstəlikləri niyə fərqli şəkildə keçirdikləri aydınlaşdırılmış ola bilər. Alimlər nəticələrə əsaslanaraq gələcəkdə yeni müalicə üsulları yaradılmasının mümkün olacağını qeyd edirlər. 

Hələlik alimlər kişi və qadın hüceyrələri fərqliliklərinin biokimyəvi kataloqunu tərtib etməyi planlaşdırır. Bu üsulla onların həyat qabiliyyətindəki fərqlilikləri, gen ekspressiyasını və protein produksiyasını qiymətləndirmək istəyirlər.

Qeyd edək ki, daha əvvəl Pen Ştatı Universitetindən olan alimlər kişi xromosomunun məhv olmağının səbəbini tapdıqlarını bildirmişdilər. Onlar, belə qənaətə gəlmişdilər ki, buna səbəb, hər iki cinsdə rast gəlinən X-xromosomdan fərqli olaraq, Y-xromosomun sürətlə təkamül keçirməsidir. Bu sürətləndirilmiş təkamül isə Y-xromosomundaki ciddi miqdarda gen yox oluşuna gətirib çıxarmışdı. Lakin son tədqiqatlar Y-xromosomun təkamül sürətininin bir o qədər də sürətli olmadığını təsdiq etdi.

Həmçinin oxuyun:

Süni xromosom hazırlanaraq hüceyrəyə yerləşdirildi
Spermatozoid və yumurtanın "sirli tanışlığı" aydınlaşdırıldı
Kişi və qadın beyni arasında fərq tapıldı