Ev pişikləri haqda maraqlı faktlar

• Yer üzündə ev pişiklərinin 500 milyondan artıq sayı, 40-dan artıq cinsi mövcuddur. Bunlardan 24-nün dərisindən xəz kimi istifadə oluna bilir.
• Hər il Asiyada 4 milyondan artıq pişik insanlar tərəfindən yeyilir.
• İtlərdən fərqli olaraq, pişiklər şirin şeylər iştahlandırmır, alimlər bunu dad reseptorunun mutasiyası ilə əlaqələndirilər.
• Pişiklər şikarın arxasınca qaçarkən başlarını eyni səviyyədə saxlayırlar, halbuki insanlar və itlər bu zaman başlarını aşağı-yuxarı hərəkət etdirilər.
• Dişi pişiklər əsasən sağpəncəli, erkəklər əsasən solpəncəlidir (solaxay). Maraqlıdır ki, insanların yalnız 10 faizi solaxaydır ki,  bunların da əksər qismi kişilərdir.
• Pişiklər 100 müxtəlif səs çıxara bildiyi halda, itlərdə bu say 10-dur. Pişiklərin eşitmə qabiliyyəti itlərdən daha yüksəkdir. Pişik insanla müayisədə yüksəktezlili səslərin daha iki oktavasını eşitməyə qadirdir.  Pişiklər qısa məsafələri orta hesabla 49 km/saat sürətlə qət edə, öz boylarından 5 dəfə artıq hündürlüyə atlana bilirlər.
• İtlərlə müqayisədə pişik beyni insan beyninə bioloji olaraq daha yaxındır. İnsan və pişikdə emosiyalara beynin eyni sahələri cavabdehdir.
• Əvəllər hesab olunurdu ki, pişiklər ilk dəfə qədim Misirdə təqribən 5 min əvvəl əhliləşdirilməyə başlamışdır. Yaxınlarda Kipr adasında aparılan arxeoloji qazıntılar zamanı 9500 il yaçı olan qəbirdən ev pişiyinin fosili aşkar edilmişdir.

Orta əsrlərin Avropasında

• İspan folkloruna görə, Adəmin birinci arvadı Lilit qara rəngli vampir pişiyə dönərək yatmış uşaqların qanını içirmiş. Sonralar bu, belə bir mövhumata səbəb olmuşdu ki, pişiklər yatan uşaqları boğmaqla, yaxud nəfəsini sorub çıxarmaqla qətlə yetirir. Bütün bunlar qara pişiyin bəd əlamət hesab olunmasına səbəb vermişdi. Pişiklərə müncər olunan şər xüsusatı ona gətirib çıxardı ki, İspaniyada Papa VII İnnokentin dövründə həyata keçirilən inkvizisiyalar zamanı on minlərlə ev pişiyi lənətlənərək tonqalda yandırılmış, habelə onların güllələnərək öldürülməsi geniş yayılmışdı. Pişiklərin kütləvi məhv edilməsi siçovulların populyasiyasının kəskin artımına səbəb olmuş, bu isə tarixdə  “Qara Ölüm” adlanan taun epidemiyasının geniş yayılmasına rəvac vermişdir. Orta əsrlər Avropasında pişiklərin cadugərliklə əlaqələndirildiyi dövr olmuşdur. Müqəddəs Yohann günündə demək olar bütün Avropada pişikləri kisələrə salıb diri-diri tonqala atırdılar. Müqəddəs günləri insanlar pişikləri kilsə qülləsindən aşağı atmaqla bayram edərdilər.

• Pişiklər Şimali Amerikada ən çox bəslənən ev heyvanıdır – təqribən 73 milyon (ev itləri – 63 milyon). Amerika ailələrinin təqribən 30 faizi pişik saxlayır. Pişik yemlərinə şəkilən illikk xərc 4 milyard dollardan artıqdır. Bu uşaq yeməklərinə xərclənən puldan 1 milyard dollar artıqdır. ABŞ-da hər il orta hesabla 40 min adam pişik dişləmələrinə məruz qalır. 
• Avropa dillərində ev pişiyinin adlanması (cat, catt, cath, chat, katze) Latincatus sözündəndir ki, bu da feles’in (çöl pişiyi) əksi kimi dilə düşmüşdür.  
• Bəzi pişiklər 20 metr hündürlükdən yerə düşməklə, “refleks” sayəsində sağ qala bilirlər. Gözlər və daxili qulaqda yerləşən müvazinət mexanizmi onlara havada ikən vəziyyəti təyin etməyə imkan verir. Bunun sayəsində onlar yerə pəncələri üstə düşürlər. Bu qabiliyyəti quyruğu olmayan pişiklər də nümayiş etdirir.
• Pişiklərin insana sürtünməsi onların yabanı əcdadlarından qalmış instinktiv davranışdır. Vəhşi pişiklər bu üsulla öz ərazilərinin sərhədlərini müəyyən edirlər. Pişiyin üz ətrafında olan qoxu vəziləri sürtünmə nəticəsində qoxu alır, habelə bədənini predmetə sürtməklə predmetin səthində öz iyini saxlayır, bir növ nişanlayır.

• Pişiyin mırıldama mexanizmi elmdə hələ ki dəqiq öyrənilməmişdir. Hesab olunur ki, bu, pişiklərin boğaz dərinliyində yerləşən səs  bükümlərinin vibrasiyası sayəsində mümkün olur. Bu zaman  qırtlaq əzələləri saniyədə 25 dəfəcən yığılıb-açılmaqla havanın səs bükümləri ilə təmasından səs çıxarırlar.

Qədim Misirdə

• Qədim Misirdə ev pişiyi ölən zaman ailə üzvləri öz qaşlarını qırxmaqla ona yas tuturdular. Pişiyin cəsədi mumiyalanaraq, xüsusi hazırlanmış tabutda təntənəli dəfn olunur, bu zaman ailə üzvləri çaxır içmək və sinə döyməklə əzabdarlıq edirdilər. 1888-ci ildə Misirdə pişik qəbirsanlığında 300 mindən çox mumiyalanmış pişik cəsədi aşkar edilmiş, gübrə kimi istifadə olunmaq üçün ABŞ və İngiltərəyə daşınmışdır. 

• Qədim Misirdən qaçaqmalçılıq yolu ilə pişik aparılması edamla cəzalandırılırdı. Bununla belə, Finikiya tacirləri Misirdən ev və çöl pişiklərini gizli yollarla Yunanıstana aparıb Afina və digər şəhərlərdə varlı adamlara baha qiymətə satırdılar.

• Qədim misirlilərin bir qismi müəyyən dövrdə Bast adlanan ilahəyə sitayiş etmişlər. Bu ilahə pişik başlı qadın vücudu kimi təsvir olunurdu.

• Ev pişiyinin ən qədim əcdadının 30 milyon il əvvəl yaşadığı hesab olunur. Alimlər onu Proailurus (yun. “ilk pişik”). Müasir ev pişiklərinin də aid olduğu pişiklər fəsiləsinin 12 milyon il əvvəl təkamül etdiyi fərz edilir. 

• Pişikərin əksər cinsləri adətən 1-9 bala doğurlar. Qeydə alınmış rekord rəqəm 19 bala olmuşdur ki, bundan 15-i doğuşdan sonra sağ qalmışdır. 

• Avropanın bir hissəsi və Şimali Amerikada qara pişik uğursuzluq rəmzi hesab edildyi halda, İngiltərə və Avstraliyada əksinə, qara pişik uğur rəmzi sayılır.

• Ən məhşur pişik cinsləri Fars pişiyi, Meyn-kun və Siam pişikləridir. Ən kişik ev pişiyi Singapura 1,8 kq, ən iri pişik Meyn-kun – 11,3 kq çəki verə bilirlər. Ən qədim cins Misir Mao’su sayılır. Qədim Misirdə pişiyə “mao” deyilirdi. İndiyədək ən baha qiymətə (50 min $)  satılmış pişik – Little Nicky – qədim cinsin klonu olmuşdur.

• Bəzi Siam pişikləri çəpgöz doğulur. Səbəb odur ki, beynin sol hissəsinin əksər sinirləri sağ gözə, sağ hissəinin sinirləri əsasən sol gözə gedir. Nəticədə görüntülər haçalanır və pişik bunu gözlərini “çarpazlamaqla” aradan qaldırırlar.

• Ev pişikləri suya girməkdən xoşlanmırlar, ona görə ki, onların xəzi dərini suya islanmaqdan lazımi şəkildə qoruya bilmir. Yalnız Türkiyə Van cinsi pişikləri suda üzməyi xoşlayırlar. Onların xəzi yüksək sukeçirməzlik xassəsinə malikdir.    

• Pişiyin adətən sifətinin hər yanında 12 bığı olur.

• Pişiklərin görmə qabiliyyəti insanla müqayisədə bir cəhətdən geri, digər cəhətdən üstündür. Üstündür ona görə ki,   onlar işığı daha geniş dimmerdə görür və periferik görmə əhatəsi daha genişdir. Geridir ona görə ki, onlar rəngləri insan qədər səlis seçə bilmirlər. Alimlər hesab edir ki, yaçıl ot pişiyin gözündə  qırmızı rəngdə görünür (bizim qırmızı rəngdə).