Nobel Təşkilatı, bir saatlıq gecikdiyi açıqlamasında, 1964-cü ildən bəri hissəciklərin necə kütlə qazana biləcəyini fərdi olaraq araşdıran Englert və Higgs'ə 2013 Fizika mükafatını paylaşacaqlarını dedi.
Englert və Higgs'in 49 il əvvəl irəli sürdüyü nəzəriyyə, 2012-ci ildə İsveçrənin Cenevrə şəhərindəki Avropa Nüvə Araşdırma Mərkəzi (CERN) alimləri tərəfindən təsdiq edilmişdi.
Fizika üzrə Nobel mükafatı qazandıran kəşf, kainatın necə yarandığını müəyyən edən Elementar Hissəciklər Fizikasının standard modelinin əsas hissəsini meydana gətirir. Standart modelə görə çiçəklərdən insana, ulduzlardan planetlərə qədər hər şey maddə hissəciklərindən meydana gəlir. Bu hissəciklər isə kainatdaki proseslərin lazım olduğu kimi işləməsini təmin edən güc hissəcikləri ilə idarə olunur.
Standart Model, eyni zamanda "Hiqqs bozonu" və ya "Tanrı zərrəciyi" adıyla tanınan xüsusi bir hissəciyin mövcudluğuna söykənir. Bu hissəcik, bütün kosmosu örtən görünməz sahədən yaranır. Modelə görə Hiqqs hissəciyi olmasa heç bir şey yarana bilmir. Çünki Hiqqs hissəciyinin görünməz sahə ilə təması hissəciklərin kütlə qazanmasına gətirib çıxarır. Englert və Higgs'in yaratdığı nəzəriyyə isə həmin prosesi izah edir.
CERN laboratoriyasında aparılan təcrübələr nəticəsində "Hiqqs bozonu"nun varlığı 4 iyul 2012-ci ildə təsdiq edilmişdi. 14 milyard il əvvəl kainatımızın yaranmasına səbəb hesab edilən Böyük Partlayış (The Big Bang) mühitini yaratmağı məqsəd qoyan 10 milyard dollarlıq məbləği olan təcrübə əsnasında proton şüaları 27 kilometrlik tuneli işıq sürətiylə keçərək bir-biriylə toqquşdurulmuşdu. Hiqqs hissəciyinin tapılması üçün hazırlanan CERN-dəki Böyük Adron Kollayder insan tərəfindən inşa edilən ən böyük və ən mürəkkəb maşındır.
Hiqqs hissəciyinin tapılmasına baxmayaraq, standard model kosmik misalı həll etməyə kifayət etmir. Çünki model, kainatdakı bütün maddələrin sadəcə beşdə birini açıqlaya bilir. Kainatın bütöv sirrinin tapılması üçün isə məkanın beşdə dördünü təşkil edən Qara Maddənin (Dark Matter) kəşf edilməsi lazımdır.
Qaynaq: ScienceDaily
0 şərh var:
Post a Comment