Arizona Universitetindən olan elm adamları və tələbələrdən ibarət beynəlxalq tədqiqatçı qrupun apardığı araşdırma Günəş sistemi xaricində yerləşən nəhəng planetin mövcudluğunu üzə çıxardı. "HD 106906b" adı verilən ekzoplanet Yerdən 299 işıq ili uzaqlıqdaki HD 106906 ulduzunun ətrafında dövr edir. Kütləsi Günəş sistemindəki ən böyük planet olan Yupiterdən 11 dəfə ağır olan HD 106906b, nəhəng quruluşu və ulduzu ilə arasındakı 97 milyard km-lik məsafəsi ilə astronomiya dünyasında çaşqınlığa səbəb oldu.
Space.com rəsmi saytında yayımlanan məqalədə ekzoplanetin ulduzu ilə arasındakı məsafənin, Yerin Günəşə orta hesabla uzaqlığının 650 qatı olması səbəbilə, planetlərin yaranmasını izah edən nəzəriyyələri "darmadağın" etdiyi bildirildi. Oort buludundan başqa, Günəş sisteminin böyüklüyü 500 AB olduğu düşünüldüyündə, təkcə planetin ulduzuna olan məsafəsi bütöv Günəş sistemindən çox daha böyük olduğunu göstərir. Bundan 4,5 milyard il əvvəl mövcud olan Yer ilə müqayisədə 13 milyon il əvvəl meydana gəlmiş gənc planet olan HD 106906b meydana gəlmə mərhələsindəki istiliyinin bir qismini hələ də saxlayır. Bu səbəblə 1500 santiqrad dərəcəlik səth istiliyinə sahib olan planet ətrafa gözlə görülə bilməyən infraqırmızı işıq saçır.
Planeti, Çilidəki Atakama çölündə yerləşən "Magellan" teleskopu üzərinə yerləşdirilən termal infraqırmızı kameralar köməyiylə kəşf edən alimlər, planetin bağlı olduğu ulduzla birlikdə hərəkət etdiyini isə Hubble kosmik teleskopunun 8 il əvvəl, başqa bir tədqiqat proqramı üçün əldə etdiyi məlumatları araşdıraraq təsdiq etdilər. Magellan teleskopu üzərindəki "folded-port Infrared Echelette (FIRE)" spektroqrafı sayəsində kəşf etdikləri səma cisminin təbiəti və strukturu haqqında ətraflı məlumata yiyələnən tədqiqatçılar beləcə HD 106906b'nin bir ulduzun orbitində dövr edən planet olduğunu elmi olaraq ortaya qoydular.
Astronomiya dünyasında qəbul edilmiş nəzəriyyələrdən birinə görə, Yer kimi cismlər, bağlı olduğu ulduzun yaxınlığında yerləşən, meydana gəlmə halındakı bir ulduzun ətrafındakı, başlanğıc diski olaraq adlandırılan disk formasındakı toz və qaz buludu içərisində yer alan kiçik asteroid bənzəri strukturların bir araya gəlməsiylə meydana gəlir. Ancaq bu nəzəriyyə çox ağır işləyən müddət tələb etdiyi səbəbilə, HD 106906b kimi çox gənc, bağlı olduğu ulduzdan çox uzaqda yerləşən və nəhəng quruluşdakı bir planetin necə meydana gəldiyini izah etməyə qadir deyil.
Digər nəzəriyyə isə nəhəng planetlərin, başlanğıc diskini meydana gətirən materialın birbaşa çökməsi vəziyyətində sürətlə meydana gələ biləcəyini iddia edir. Ancaq başlanğıc disklərinin xarici sahəsindəki kütlələrinin HD 106906b kimi bir planeti meydana gətirəcək böyüklüyə çatmasının çox çətin olması səbəbiylə, bu da nəhəng kütləli planetin meydana gəlməsini açıqlamaq üçün yetərli hesab edilmir.
Tədqiqatçı qrupun başında duran, Arizona Universiteti Astronomiya fakültəsində yüksək lisenziyali tələbə olan Vanessa Bailey etdikləri kəşfin, planet və ulduzların meydana gəlməsini izah edən heç bir modelin müşahidə edilən bu sistemi açıqlaya bilməməsi səbəbiylə xüsusi əhəmiyyət daşıdığını vurğuladı.
Qaynaq: Space , Sci-News
0 şərh var:
Post a Comment